Madencilikte Yangın ve Patlama Tehlikesi - 1

Madencilik, değerli mineraller veya diğer jeolojik materyallerin elde edilmesi için yapılan yer altı ve yer üstü çalışmalarının genel adıdır. Maden kaynaklarının değerlendirilmesi için madenlerin yerin derinliklerinden (yer altından) ya da yüzeylerinden (yer üstünden) alınması gerekir. Madenler yerin yüzeyine olan uzaklığı ve işletme tekniklerine göre analiz edilerek açık (yer üstü) ya da kapalı (yer altı) ocak tercihi belirlenir. Yer altı madencilik çalışmalarının başlıca risklerini gaz ve toz patlamaları oluşturmaktadır.

Ocak, kuyuları ve giriş çıkış yollarıyla yer altındaki bütün kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın (açık işletmelerde cevher veya kömürün üzerinden alınan dekapaj malzemesinin döküm sahasındaki adı) çıkartıldığı yatımlı ve düz galerileri, diğer yolları ve üretim yerlerini, çıkarma, taşıma, havalandırma tesislerini, yer altında kullanılan enerjinin sağlanmasında ve iletilmesinde kullanılan sabit tesisleri, açık işletmelerde giriş çıkış yolları ile tüm maden kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın döküldüğü döküm sahalarını ifade eder. Yer altı ve yer üstü maden işlerinin yapıldığı iş yerleri , madenlerin yer altı veya yer üstünden çıkarılması, madenlerin çıkarma amacıyla araştırılması, çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç satışa hazırlanması işlerini ifade eder.

Yer altı ve yer üstü maden işleri ile sondajla maden çıkarma işlerinin yapıldığı tüm iş yerlerinde, yer üstü maden işlerinin yapıldığı iş yerlerinde, yer altı maden işlerinin yapıldığı iş yerlerinde ve sondajla maden çıkarılan iş yerlerinde; işveren iş yerinin yapılan işin, şartların sağlık ve güvenlikle ilgili gerekenlere uymak zorundadır ve iş yerindeki tüm çalışanların uygulamasını sağlar. Bir iş yerinde birden çok işverene ait çalışanların bulunması durumunda, her işveren kendi kontrolü altındaki işlerden sorumludur.

İşveren, bir tehlike anında çalışanların çalışma yerlerini en kısa zamanda ve güvenli bir şekilde terk edebilmeleri için uygun kaçış ve kurtarma araçlarını sağlar ve kullanıma hazır bulundurur. İşveren, iş yerinin bütününde gerekli haberleşme ve iletişim sistemini kurar. İşveren, ihtiyaç halinde yardım, kaçış ve kurtarma işlemlerinin derhal uygulamaya konulabilmesi için gerekli uyarı ve diğer iletişim sistemlerini hazır bulundurur.

İşyerleri, yangın ve patlama gibi çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehdit eden tüm tehlikelere karşı yeterli koruma sağlanacak şekilde organize edilir. Çalışanların sağlık ve güvenliğini tehlikeye atmamak için iş yerindeki tehlikeli veya atık maddeler uzaklaştırılır veya kontrol altında tutularak iş yerinin her zaman düzenli bir durumda olması sağlanır.

İş yerindeki çalışmalar sağlık ve güvenlik dokümanına uygun olarak yürütülür. Yapılacak işten önce, iş sırasında ve iş bitiminde uyulacak şartları ve alınacak tedbirleri belirten çalışma izni, çalışmaya başlanmadan önce yetkili bir kişi tarafından yazılı olarak verilir. Çalışma yerlerine güvenli bir şekilde ulaşabilmek ve acil bir durumda hızlı ve güvenli bir şekilde bu yerleri terk edebilmek için ulaşım yolları sağlanır. Her çalışma öncesinde, çalışma mahallinden ve nakliyat yollarından daha üst seviyelerdeki şevlerde ve kazı yüzeylerinde toprak ve kaya düşmelerine karşı gerekli kontroller yapılır. Madenlerde, genel acil durum eğitimine ek olarak çalışanlara sağlık ve güvenlik dokümanında belirlenen iş yerinin özelliğine uygun eğitim verilir.

Açılan bütün maden damarlarında oluşabilecek tozun, patlamanın yayılmasına neden olmayacağı sağlık ve güvenlik dokümanında belirtilmedikçe kömür madenleri yanıcı toz bulunan maden ocakları olarak kabul edilir. Yanıcı toz bulunan maden ocaklarında toz patlamasına karşı gerekli tedbirler alınır ve yalnız bu tür ocaklar için uygun olan patlayıcı maddeler ve ateşleyiciler kullanılır. Zincirleme toz patlamalarına neden olabilecek yanıcı toz veya grizu patlamalarının yayılması patlama barajları yapılarak önlenir. Çalışanların güncel isim listesi bulundurulur ve acil durumlarda toplanma yerlerinde çalışanların mevcudiyeti ile ilgili tespit yapılır ve toplanma yerlerinde yapılması gereken işler belirlenir. Havalandırma sisteminin çalışmaması durumunda arızayı bildiren uyarı sistemi bulunur.

Yangın çıkması veya patlama meydana gelmesine karşı yeterli tedbir alınmadığı sürece, açık alev kullanılması ve kıvılcım çıkarabilecek veya tutuşmaya neden olabilecek herhangi bir tutuşturucu kaynakla çalışma yapılması yasaklanır. Sağlık ve güvenlik dokümanında belirlenmiş olan kaynaklardan yangının başlaması ve yayılmasına karşı iş yerlerinin planlanması, kurulması, donatılması, işletmeye alınması, işletilmesi ve bakımında gerekli tedbirler alınır. Yangınla hızlı ve etkili mücadele için gerekli tertibat hazırlanır. Yangın çıkma ihtimali bulunan yerler yağ, kükürt, kömür tozu vb. kolay yanabilecek maddelerden temizlenir.

Patlayıcı maddelerin ve ateşleyici malzemelerin depolanması, taşınması ve kullanılması, sadece ateşleyiciler tarafından yapılır. Bu işler, çalışanlar için risk oluşturmayacak şekilde organize edilir ve yürütülür. Patlayıcı maddeleri ateşleyicilerden başkasının almasına ve ateşlemesine izin verilmez. Çalışanların sağlık ve güvenliklerinin korunması, patlayıcı maddelerin taşınması, depo edilmesi ve iş ekipmanlarının güvenli bir şekilde kullanılması için gerekli kuralları belirleyen yazılı talimatlar hazırlanır. Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taşınır ve bu sandıkların içine başka bir madde konulamaz.