Kültür ve Medeniyet

Türk Kültür ve Medeniyeti Tarihi dersinin ilk ünitesi olan Kültür ve Medeniyet ünitesinin amacı, kültür ve medeniyet kavramlarını bütün yönleri ile açıklamaya çalışmak ve bu konudaki düşünürlerin yaklaşımlarını ortaya koymaktır. Bu bağlamda kültür ve medeniyet ayrımını, kültürü oluşturan unsurları, kültürün özelliklerini, kültür sınıflamalarını ve kültürün işlevlerini ayrıntılı bir şekilde ortaya koymak ve bu konuları öğretmek olarak ifade edilebilir.

Bir toplumun sahip olduğu, ortaya koyduğu ve paylaştığı tüm alışkanlıklar, o toplumun kültürünü oluşturur. Başka bir deyişle, kültür bir toplumda geçerli olan ve gelenek hâlinde devam eden her türlü dil, duygu, düşünce, inanç, sanat ve yaşayış unsurlarının tamamıdır.

Kültür bir çok unsurdan oluşur. Maddi kültür ögeleri, insanın doğa ile ilişkisi sonucu oluşturduğu bütün araç ve gereçleri ifade eder. Manevî kültür ögeleri ise, insanlar arasındaki ilişkiler sonucunda ortaya çıkan yazılı, yazısız bütün değer ve normları ifade eder.

Kültür her toplumun kendisine özgüdür. Yani millî bir niteliğe sahiptir. Medeniyet ise millî kültürlerin birleşmesinden oluşan evrensel değerleri ifade eder. Böylece kültür ve medeniyet kavramları arasında bir ayrımdan bahsetmek mümkündür. Her olgu ve kavram gibi kültürün de kendine özgü bir takım özellikleri vardır.

Kültür Toplumsaldır: Toplumların doğal varlık alanında var olması gibi kültürler de toplumsal varlık alanında var olurlar. Nitekim kültürler insanların toplum hâlinde yaşamalarından doğmuştur.

Kültür Tarihseldir: Her kültür ve kültür ögesini, toplumların tarihsel gelişim süreçleri oluşturur. Tarihten bağımsız bir toplumdan bahsedilemeyeceği gibi kültürden ayrı bir toplumdan da bahsedilemez.

Kültür Öğrenilir: Toplumsallaşma süreci içerisinde birey, kültürünü öğrenir. Bireyler kendilerinden önce gelenlerden öğrendikleriyle hayata uyum sağlarlar ve yaşamlarını kolaylaştırabilirler.

Kültür Değişir: Her toplumsal olgu ve değer gibi kültürün de belirgin bir özelliği değişken olmasıdır. Birey kendisine aktarılan kültürü yeniden öğrenir, yaşar ve yaşatırken farkında olmadan onda küçük de olsa bazı değişiklikler yaparak kendisinden sonraki kuşaklara aktarır.

Kültür İşlevseldir: Kültürün bir başka özelliği de toplum yaşamında bir yerinin, görevinin bulunması yani işlevselliğidir. Toplum hayatında kültür kişiyi çözüm yollarına ve değerleri paylaşmaya yönlerdirir.

Kültür İhtiyaçları Karşılayıcı ve Doyum Sağlayıcıdır: Kültür temel bir takım biyolojik ihtiyaçları ve bunlardan doğan ikinci dereceden ihtiyaçları, önemli ölçüde karşılar. Kültürel kurumlar ve ilkeler başarısı denenmiş çözüm yollarıdır.

Kültür Bir Soyutlamadır: Kültür toplumsal yapı ve kurumların kavramsal ve soyut bir modelidir.

Kültür Birlik İçinde Çokluktur: Toplumların kültürleri daha dar kapsamlı birtakım kültürlerden oluşmaktadır. Millî kültür bütününü oluşturan bu kültür basamaklarına alt kültürler, snıf kültürleri ve yöresel kültürler denilmektedir.

Kültür Örüntülüdür: Kültürler gelişigüzel toplanmış görenek, inançlar olarak değerlendirilmemelidir. Aksine kültürler bütünleşmiş örüntülü sistemlerdir.

Toplumun değerlerini bir bütün hâline getiren kültür, toplumsal kişiliğin oluşmasında da temel faktördür. Dolayısıyla kültür insanların kimlik kartları gibidir.