Vergi Yükümlülükleri ve Beyannameler

Vergi yükümlülüğü, Anayasası'nın 73. maddesinde yer alan “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır” hükmüne dayanmaktadır. Vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu ödemesi gerekli olan gerçek veya tüzel kişiler, Vergi Usul Kanunu’nda (VUK) mükellef olarak tanımlanmıştır. Verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişi ise vergi sorumlusu olarak ifade edilmiştir. Tam mükellefiyet, ülkeye yerleşmiş veya bir yıllık sürede altı aydan daha uzun süre ülkede oturanların mükellefiyetini ifade etmektedir. Ülke sınırları içerisinde ikamet etmeyen, fakat kazancını ülke sınırları içerisinde gerçekleştiren kişiler ise dar mükellefiyet kapsamına girmektedir.

Harcamalar üzerinden alınana ve dolaylı bir vergi türü olan Katma Değer Vergisi (KDV), gelir elde etmeye yönelik gerçekleştirilen, mal, mamul veya hizmet gibi bir faaliyetten faydalanma karşılığı olan bedel üzerinden belirli oranlarda ödenen vergi türüdür. Bir verginin hesaplanmasına esas olan tutar matrah olarak isimlendirilmektedir. KDV esas olan matrah tutarları, teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir. Bedel deyimi, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade eder. KDV beyannameleri, gerçek usulde vergiye tabi olan işletmelerde, aylık olarak düzenlenmekte olduğundan, vergilendirme dönemini takip eden ayın 26. günü akşamına kadar, elektronik ortamda düzenlenmelidir. KDV ödemesi söz konusu ise ödemeler de 26. günü akşamına kadar ödenmelidir.

Geçici vergi, gelir ve kurumlar vergilerinin enflasyon etkisinden arındırılmaları amacıyla düzenlenmiş ve üçer aylık dönemlerde gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin vergiye esas matrahları üzerinden hesaplanan ve aynı mali yıla ait gelir ve kurumlar vergilerinden mahsup edilen vergidir.

Gelir Vergisi Kanununa göre gelir sayılan kazanç ve iratlar; Ticarî kazançlar, Zirai kazançlar, Ücretler, Serbest meslek kazançları, Gayrimenkul sermaye iratları, Menkul sermaye iratları ve Diğer kazanç ve iratlardır.

Kurumların elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisine tabidir ve kurumlar vergisi mükellefleri; Sermaye şirketleri, Kooperatifler, İktisadi kamu kuruluşları, Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ve İş ortaklıklarıdır.

Bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, Maliye Bakanlığı'nca belirlenmiş olan tutarı aşan mal ve hizmet alışlarını Form Ba olarak isimlendirilen “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu” ve mal ve hizmet satışlarını Form Bs olarak isimlendirilen “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu ile bildirmeleri zorunludur.

Gelir vergisi ve kurumlar vergisine tabi mükellefler, kesintilerini Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesi gereğince stopaj kesintisi yapmaya mecburdurlar.