Onkolojik Sosyal Hizmet

Kanser, beklenmedik bir zamanda ortaya çıkışı ve yıkıcı etkiler gösterme olasılığının yüksekliği nedeniyle kuşkusuz travmatik bir tecrübedir. Kanser diğer kronik hastalıklardan farklıdır çünkü en derin korkularımızı uyandırır ve yaşamın anlamını sorgulatır. Bu gerçekliğin hastalar ve bakım verenler üzerindeki etkisi ise kritiktir. Araştırmalar psikososyal bakımın hem kanser hastaları hem de aileleri için kritik önem taşıdığını göstermektedir. Bu bağlamda, psikososyal bakımın tıbbi harcamalar gibi diğer gereksinimlerin yanı sıra, tedavi sonuçları ve hatta hayatta kalma süreci üzerinde olumlu etkileri söz konusudur.

Onkolojik Sosyal Hizmetin Tanımı

Onkolojik sosyal hizmet -en genel anlamıyla- kanser hastalarına, ailelerine ve bakım verenlere yönelik olarak verilen psikososyal hizmetlere karşılık gelir. Bir başka ifadeyle onkolojik sosyal hizmet, tanı sürecinden itibaren tedavi sürecinde ve tedavi sonrası süreçlerde (hayatta kalma, terminal bakım ve yas süreci) hastalara, ailelerine ve diğerlerine psikososyal hizmetler sağlayan öncül profesyonel disiplindir. Kanser hastalarıyla çalışırken sosyal hizmet mesleği çevresi içerisinde birey bakış açısıyla birey çevre etkileşimini ele almaktadır.

Onkolojik Sosyal Hizmet Uzmanlarının Temel Rolleri

Kronik bakım gerektiren kanser hastalarının hastalık tanısı konulduğu andan sağaltım süresini de içermekle birlikte taburcu olmasına değin ve hatta taburculuk sonrasında da psikososyal destek mekanizmalarına ihtiyacı vardır. Bu bağlamda psikososyal hizmetlerin temel sağlayıcıları onkolojik sosyal hizmet uzmanlarıdır.

Savunuculuk faaliyetleri onkolojik sosyal hizmet uygulaması bağlamında önem taşımaktadır çünkü müracaatçılar, bakım ve tedavi ile ilgili tercihlerini savunmak için gerekli olan güce sahip olmayabilirler. Dolayısıyla, onkolojik sosyal hizmet uzmanlarının özellikle hasta özerkliği, bilgilendirilmiş onam hakkı, tedavide karar sürecine katılım, tedavi ücretleri gibi konularda müracaatçıları için savunuculuk faaliyetleri gerçekleştirmeleri gerekebilmektedir.

Onkolojik Sosyal Hizmet Uygulamaları

Mikro, Mezzo ve Makro Düzeylerde Onkolojik Sosyal Hizmet Uygulaması

Sosyal hizmet uygulaması müracaatçıların gereksinimlerinin karşılanmasında bütünleştirilmiş ve çok düzeyli bir yaklaşım gerektirir. Dolayısıyla, müracaatçıların ortak gereksinimleri doğrultusunda mikro uygulamaların mezzo ve makro uygulamalarla desteklenmesini gerektirir.

Bazı yazarlar mikro uygulamada onkolojik sosyal hizmet uzmanları tarafından yürütülen öncelikli görevleri şu şekilde tanımlamaktadır: Tarama ve psikososyal değerlendirme, tedaviye katılım ve tedavinin etkinliğini arttırma konusunda çalışmalar yapmak, hastalığa uyum sağlamayı kolaylaştırmak, hasta ve ailesinin psikososyal işlevselliğini korumak ve güçlendirme uygulamaları, danışmanlık ve bireysel, aile ve grup psikoterapisinin sağlanması, kaynaklar konusunda bilgilendirme ve yönlendirme, hasta hakları konusunda bilgilendirme ve savunuculuk, taburcu olma sürecinin planlaması ve izlenmesi, kayıp veya kriz durumlarına yönelik çalışmalar.

Mezzo uygulama bağlamında yapılan grup çalışmaları özellikle benzer sorunları olan bireylerle çalışırken değerli bir kolaylaştırıcıdır. Kanser süreciyle ilişkili olarak özellikle kültürel, ekonomik ve sosyopolitik temellerden doğan sorunların çözümünde makro sosyal hizmet uygulama yöntemlerinden faydalanmak önemlidir.

Nitelikli Uygulama

Nitelikli uygulama özellikle son yirmi yılda kanser tedavisi süreçleriyle bağlantılı olarak üzerinde durulan bir konu olarak dikkat çekmektedir. Kanser hastalarına üst düzey psikososyal bakım hizmeti sunmak hizmetin kanıta dayalı ve yetkin bir biçimde sunumu, iyi iletişim ve ortak karar verme ve kültürel duyarlılığı içerir. Nitelikli bakımın sağlanmasında kritik olan, uygun psikososyal sağlık hizmetlerinin sağlanmasıdır. Nitelikli uygulama için temel olarak dikkat edilmesi gerekenler: hastalar ve bakım sağlayıcıları arasında etkili iletişimi kolaylaştırmak, her hastanın psikososyal sağlık ihtiyaçlarını tanımlamak, hastaları gerekli psikososyal hizmetlerle ilişkilendirmek, biyomedikal ve psikososyal bakımı koordine etmek, hastalıklarını ve sağlıklarını yönetme süreçlerinde hastaların desteklenmesini ve katılımlarını sağlamak, bakım planlarını sistematik olarak izlemek, yeniden değerlendirmek ve ayarlamaktır.

Yeni Başlayanlar için Notlar

Onkolojik sosyal hizmet alanında uygulama yapan öğrenciler ve bu alanda çalışmaya yeni başlayan sosyal hizmet uzmanları çeşitli psikolojik deneyimler, artan duygusallık, idari zorluklar, yeni bir bilgi temeli geliştirme gereksinimi gibi çeşitli zorluklarla karşı karşıya gelirler. Olası risklerin farkında olmaları, süpervizörleriyle iletişim hâlinde olmaları gerektiğinde destek ve yönlendirme talep etmeleri süreci kolaylaştırabilecektir.