Kronik Hastalıklar ve Psikososyal Etkileri 2

Kronik hastalıklar, bireyin normal biyolojik ve fizyolojik fonksiyonlarında ciddi ve geri dönülmez bozulmalara neden olan, yaşamın uzun bir dönemini kapsayarak sürekli ve düzenli tedavi gerektiren hastalıklardır.

Psikolojik Sorunlar

Kronik hastalıklara psikolojik bozukluklar eşlik edebilir. Problemin şiddeti, kronik hastalığın niteliğine de bağlıdır. Genel olarak kronik hastalarda görülen psikolojik problemler psikolojik stres, kaygı, depresyon, benlik saygısında zayıflama, intihar düşünceleri, kendine zarar verme, ve intihar sayılabilir.

Psikolojik Stres

Kronik hastalıklar, psikolojik strese neden olan en önemli faktörler arasında gösterilmektedir.

Depresyon

Dünya Sağlık Örgütüne göre fiziksel, duygusal ve ekonomik sorunlara yol açan hastalıklar arasında sayılan depresyon yoğun mutsuzluk ve umutsuzluk hâlidir. Depresyon, kronik hastalıklara en sık eşlik eden psikolojik bozukluktur.

Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları

Yoğun korku duygularıyla karakterize olan kaygı bozukluğu dünyada en yaygın psikolojik problemlerden biri olarak belirtilir. Ölüm riski bazı kronik bozukluklarda daha yüksektir, bu durum hastanın kaygı duygusunu tetikleyebilir.

Benlik Algısında Zayıflama

Kronik bir hastalığın getirdiği olumsuz psikolojik durum, bireyin direncinin düşmesine, iş yaşamında gerilemeye, sosyal destek algısında zayıflamaya ve hastanın benlik algısınının zayıflamasına neden olmaktadır. Yapılan birçok çalışma, kronik hastaların benlik saygılarının anlamlı düzeyde düştüğüne işaret etmektedir.

İntihar Düşünceleri, Kendine Zarar Verme Davranışı ve İntihar

İntihar fenotipleri kronik hastalarda çok sık görülür. Özelikle hastalık uzun süreli tedavi gerektiriyorsa, hastalığın seyrinin olumsuz yönde ilerlemesi intihar riskini yükseltmektedir. Ayrıca terminal dönemde, yani hastanın yaşamsal fonksiyonlarının sonlanmaya başladığı ve tedavi sürecinin yavaşladığı ya da kesildiği dönemde, bireyin intihar düşünceleri ya da intihara yönelik davranışsal tepkileri daha da yoğunlaşmaktadır.

Sosyal Sorunlar

Aile Sistemi

Kronik hastalıklar, aile sistemini olumsuz etkileyen biyopsikososyal sorunlardan biridir. Aile üyelerinde görülen kronik bir bozukluk, tüm aile üyelerini olumsuz etkilemekte ve aile işlevselliğini bozmaktadır.

Sosyal Destek Sistemi ve Sosyal Destek Algısı

Kronik hastalar, her türlü sosyal destek mekanizmasına ihtiyaç duymaktadır. Bu konuda yapılmış çalışmalara göre, kronik hastaların sosyal destek sistemleri ne kadar güçlü ise psikolojik iyi olma halleri yükselmekte ve hastalığın seyri olumlu ilerlemektedir.

Sosyal İlişkilerde Bozulmalar

Kronik bir hastalığın varlığı, bireyin sosyal yaşamında önemli sorunlara neden olmaktadır. Kronik bir hastalığın tanısıyla birlikte, bireyde sosyal geri çekilme, aile ve sosyal ilişkilerinde gerileme ya da sosyal ilişkilerini sürdürememe gibi sosyal sorunlar görülebilir.

İş Yaşamı ve Ekonomik Sorunlar

Kronik hastalıkların neden olduğu en önemli sosyal sorunlardan biri, bireylerin iş ve çalışma hayatlarının sekteye uğramasıdır. Uzun ve sürekli tedavi görmek zorunda olan hasta, zaman zaman iş ve çalışma hayatını aksatmakta ve hatta sürekli olarak çalışamayacak noktaya gelmektedir.

Normallik, Anormallik ve Etiketleme (Stigma)

Kronik hastaların bir diğer sorunu etiketlenmedir. Toplumda çok sık görülen hastalıklar genel olarak toplum üyeleri tarafından daha kabul edilebilip normalleştirilirken daha az görülen ya da cinsel yolla bulaşan hastalıklar daha az kabul edilebilir. Bu durum hastanın etiketlenmesiyle sonuçlanabilir.

Kronik Hastalarda Psikososyal Uyum

Kronik hastalıklarda uyum süreci sancılı olabilir. İlk başlarda hastalığını kabullenmeyen birey, öfke ve kızgınlık duyguları yaşayabilir ve “neden kendi başına geldiğini” sorgulayabilir. Bu süreçte aile ve tıbbi destek sisteminin hastaya olumlu yaklaşımı, empatik tutumu ve sosyal destek vermesi hastanın uyum sürecini kolaylaştıracaktır.