Tıbbi Sosyal Hizmetin Tarihçesi ve Temel Roller

Tarihçe

20. yüzyılın başı

Hekimin görüş alanının daralması

Hastanın sosyal ve duygusal sorunlarını çözme

Gelişmiş ülkelerde sosyal hizmet uzmanlarının hastanelerde tedavi ekibinin bir üyesi olarak çalışmaya başlaması Yirminci yüzyılın başlarına rastlar.

Sağlık hizmetinin ev ziyaretleri yoluyla yapılması yerine hastanelere kayması hekimin görüş alanının daralması olarak adlandırılır.

Sosyal hizmet uzmanlarının hastanelerde tıbbi sosyal hizmet uzmanı olarak çalışmasının temel nedeni hasta ve hekim arasındaki bağlantıyı güçlendirme gereksinimidir.

Türkiye'deki Gelişmeler

Başlangıç 1960’lar

Tıbbi tedavinin önündeki tıbbi olmayan engelleri kaldırma

Sosyal koşulları iyileştirme

Eğitim Temeli

Türkiye’de sosyal hizmet eğitimi o zamanki adıyla Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan Sosyal Hizmetler Akademisi'nde 1961’de başlamıştır. Dolayısıyla sosyal hizmet mesleği eğitimine kamusal sağlık örgütlenmesi içinde başlamıştır. İlk mezunlar da doğal olarak sosyal hizmet kurumlarının yanı sıra hastanelerde ve birinci basamak kuruluşlarında istihdam edilmiştir.

Sosyal hizmet uzmanları, tıbbi tedavinin önündeki engelleri ortadan kaldırmak için, hastaların hastane çevresi ile sosyal çevresi arasında oluşan boşluğu köprü işlevi görerek doldurmuşlardır. Aynı zamanda, hastaların sağlık durumuna etki eden sosyal, çevresel ve duygusal sorunları ortadan kaldırma yönünde müdahaleler yapmışlardır.

Yasal Düzenlemeler

224 sayılı Kanun

224 sayılı Kanun sağlık hizmetlerinin toplumla bütünleşmesine, tedavi edici, koruyucu ve önleyici sağlık hizmetlerinin gelişmesine katkı vermiştir.

Yataklı tedavi kurumları işletme yönetmeliği

Tıbbi sosyal hizmet yönergesi

1983’te yürürlüğe giren Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nde ve 2011’de yürürlüğe giren Tıbbi Sosyal Hizmet Yönergesi’nde sosyal hizmet uzmanlarının rol ve sorumlulukları tanımlanmıştır.

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nde hastanelerde sosyal hizmet birimlerinin ve sosyal hizmet uzmanlarının mesleki rol ve sorumlulukları tanımlanmıştır.

Tıbbi Sosyal Hizmet Tanımları ve Temel Roller

Tıbbi Sosyal Hizmet Uzmanı Tanımları ve Temel Roller

Tıbbi sosyal hizmet uzmanı, bireylere, ailelere, gruplara ve topluma kronik, akut veya terminal hastalıklarla baş etme kapasitelerini artırmak için; psikososyal destek, eğitim ve danışmanlık, sosyal gereksinimleri dikkate alarak diğer hizmetlerle bağlantılandırma, tedavi uyumunu kolaylaştırma, hastalıkların önlenmesi ve sağlık hizmetlerine erişimin önündeki engellerin kaldırılması hizmetleri sunan ve sosyal hizmet disiplininde asgari lisans düzeyinde eğitim almış meslek elemanıdır.

Hastane Sosyal Hizmet Uzmanı

Türkiye İş Kurumu’nun 2006 yılında yayınladığı Türkiye Meslekler Sözlüğü içinde hastanelerde çalışan sosyal hizmet uzmanlarının meslek tanımı şöyledir: “Sağlık kuruluşunda tedavi gören her hastanın uygulanan tıbbi tedaviden etkin bir şekilde yararlanması amacı ile ekonomik, sosyal, eğitsel ve destekleyici hizmetler veren, hastanın ailesi ve yakın çevresi ile ilişkilerini düzenleyen, hastane hizmetlerinde hasta beklentilerine uygun hizmet planlanması faaliyetlerini yürüten nitelikli kişidir.”

Müdahale Öncelikleri

Sosyal hizmet uzmanının mesleki müdahaleleri bir ‘öncelik’ listesine uygun olarak gerçekleştirmesi gereklidir. Bunlar: Güvenlik ve risk

Birey, aile ve toplum düzeyinde hasta ve yakınlarının yaşaması olası can güvenliği sorunlarını ve temel bakım risklerini belirleme (bakım, istismar, ihmal, cana kast vb.) Kaynaklara erişim

Temel insani gereksinimleri karşılamada aracılık (beslenme, barınma, korunma) Psikososyal destek

Psikolojik ve sosyal işlevselliği koruma ve iyileştirmeye yönelik girişimlerdir.

Kuramsal Bilgi Temeli

Güçler perspektifi

Çevresi-içinde-birey perspektifi

Biyopsikososyal model

Sosyal hizmet uzmanları sağlık alanında çalışabilmek için hastalıkların etiyolojisi, epidemiyolojisi, psikolojik, duygusal, ailesel ve sosyal yönleri ile tedavi sistemleri ve toplumsal kaynaklar konularında bütüncül bir eğitim alırlar.