Temel Hareketler

Ulusların dil standartları açısından Beden Eğitimine bağlılığını anlamak oldukça önemlidir. Beden eğitiminde ilk olarak “konsept” kelimesi 2004 yılında NASPE (National Association Standards for Physical Education) tarafından ilk kez kullanılmıştır. Türk Dil Kurumuna göre “konsept” kelimesi “kavram” olarak tanımlanmıştır. Beden eğitimi ve hareket eğitiminin birçok başlığı altında bu kelimeye yer verilmiştir. Bu durumda vücut, mekân, efor ve ilişkiler hareket konseptini oluşturan kolektif olguların tamamı konseptler olarak adlandırılır. Bazı terimleri karşımıza çıktığında farklı gözükse de ifade edilmek istenen NASPE standartlarının hareket eğitimi taslağı ile nasıl ilişkili olduğunu göstermektir. Kategorize edilmiş hareket yetenekleri olarak belirtilen tüm vücudun (lokomotor, lokomotor olmayan ve manipülatif) motor becerileri olduğunu görmekteyiz. Tüm hareket konseptleri içinde vücut, öğrenilmesi en önemli ve temel kavramdır. Vücudun diğer konseptlerin yanında aslında harekete en çok mana katan konsept olduğu bilinmelidir. Vücut konsepti vücudun tüm parçalarını kapsar. Dört ayrı kategoride inceleyebileceğimiz vücut: vücut bölümleri, vücut şekilleri, vücut bölümlerinin hareketleri ve tüm vücudun hareketleridir. Hareket yetenekleri ağırlık kaldırma, gücü karşılama, güç uygulama, harekete öncülük etme ve ağırlık transferi olarak adlandırılabilir. Hareket eğitimi taslağı hazırlanırken anlaşılmasının kolay olması açısından vücut bölümlerinden parçalar olarak bahsedilmiş ve bunlar kendi kategorileri altında sıralanmıştır. Aralarında ağız, omuzlar, dirsekler, bilekler, eller, parmaklar, bel, göğüs, omurga, sırt, taban, kalçalar, ayak bilekleri, ayaklar, bulunmaktadır. Lokomotor olmayan yetenekler olarak adlandırdığımız bu alt kategori özünde 15 önemli hareket yeteneğini içerir. İlk üç yeteneğimiz olan gerinme, bükülme ve kıvrılma vücut hareketlerinin en temelinde diğer bütün yeteneklerden önce gerçekleştirilir.

Diğer lokomotor olmayan yetenekler dönme, tur atma, sallanma, itme ve çekme, yükselme ve batma, jest, kaçınma, denge, karşılama, karşı gerilim olarak ifade edilmektedir. Lokomotor hareketler vücudu bir yerden başka bir yere götüren hareketlerdir. Gövde sabitlenmemiş ve tam ağırlık aktarımı ile mümkün olan en geniş alanın etrafında hareket etmeyi ifade eder. Bu eylemlerde öncelikli dikkat edilmesi gereken şey vücudun bir parçasının her zaman zemin ile etkileşim hâlinde olduğudur. Lokomotor yetenekler yürüyüş, çemberleme, sürünme, ayı yürüyüşü, yengeç yürüyüşü, koşma, hoplama, sekme, atlama, zıplama, koşturma, kayma olarak karşımıza çıkmaktadır. Ağırlık transferi genellikle vücudun bir parçasından başka bir parçasına ağırlığın aktarılmasıdır. Bu durum özellikle yürürken ayaklar arasında ya da bir şeyler taşırken el değiştirmelerde gözlemlenebilir. Ağırlığın tarafımızdan kontrol edilemeden öne ve arkaya doğru hareketi bu eylemleri lokomotor yetenekten ziyade lokomotor olmayan yetenek olarak görmemizi zorunlu kılmıştır. Vücut konseptinin son kategorisi tüm vücudun hareketleri, bireyin aktivitelerde ya da hareketlerde tüm vücudunu kullanım şekli olarak adlandırılan konseptlerin sonuncusu ise manipülatif yeteneklerdir. Bunlar ise atma, yuvarlama, vuruş, tekme, yakalama, top sürme ve taşıma olarak belirtilmiştir. Vücut konseptinin son kategorisi tüm vücudun hareketleri, bireyin aktivitelerde ya da hareketlerde vücudunu kullanım şeklidir.