Spor ve Endüstriyelleşme

Giriş

Günümüzde spor küresel ekonomik sistemle bütünleşmiştir. İnsanların başta oyun, eğlence ve boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla yaptıkları spor, kapitalizmin etkisiyle bir tüketim alanı haline gelmiştir. Bu durum sporun gerçek amacından uzaklaşarak metalaşmasına sebep olmuştur. Kapitalizmin tüketimi artırmaya yönelik politikaları ve sporun tüketim için uygun bir alan olarak görülmesi spor ve kapitalizm ilişkisini ortaya çıkarmaktadır. Sporun bir sektör olarak ortaya çıkmasında medyanın ve özellikle televizyonun önemli bir rolü bulunmaktadır. Medya sporu büyük kitlelere ulaştırarak pazarlamasını gerçekleştirmektedir.

Modern Toplum, Kapitalizm ve Boş Zaman

Boş zaman olgusu spor ve kapitalizm arasındaki ilişkiyi ilk dönemden itibaren belirlemektedir. Tarımsal üretimin yapıldığı kapitalizm öncesi dönemde sınıfsal yapıdan dolayı bu günkü anlamıyla bir boş zaman olgusundan söz etmek mümkün değildir çünkü toplumun büyük bir kısmını oluşturan alt sınıf, üst sınıfın topraklarını işlemekle meşguldür. Kapitalizmin ilk döneminde üretim odaklı bir anlayış hâkimdi dolayısıyla maksimum üretim ve kâr anlayışı işçilerin çalışma koşullarına yansımaktaydı. 20. yüzyılda işçi hakları ile ilgili gelişmeler çalışma saatlerini azalttı ve haftalık 40 saat çalışma yaygınlaştı. Ortaya çıkan boş zaman da kitleler spor yapmak yerine spor izleyiciliği rolünü üstlendiler çünkü kapitalizm artık toplumsal yaşamı tüm yönleriyle etkisi altına almıştı.

Sporun Metalaştırılma Süreci

Metalaştırılma önceden geçim amacıyla kullanılan mal ve hizmetlerin pazarda alınıp satılması olarak tanımlanabilir. Önceden ekonomik bir değeri olmayan herhangi bir mal ya da hizmet bir değer biçilmeye başlandığı zaman metalaştırılmış olur. Spor da medya aracılığıyla bir gösteri haline getirilmiş ve metalaştırılarak küresel kapitalist ekonomik sisteme dâhil edilmiştir.

Sporun Oyundan Gösteriye Dönüşümü: Profesyonelleşme ve Markalaşma Süreci

Profesyonelleşme en basit anlamıyla spor alanına paranın girmesi anlamına gelmektedir. Futbol maçlarının ilgi görmesi ve para kazandırmaya başlaması futbol kulüplerini profesyonelleşme sürecine sokmuştur. Futbol dışındaki birçok spor dalı 1980’li yıllara kadar amatör olarak devam etmiştir. Spor alanında markalaşma, ilgi gören organizasyon, kulüp ya da sporcuların zamanla daha büyük bir kitleyi etkilemeye başlaması ve dâhil olduğu spor dalında ön plana çıkmasıdır.

Yeni Tüketim Kültürü ve Spor

Modern toplumsal yaşam tüketimi hayatımızın merkezine taşımıştır. Spor yeni tüketim kültüründe medya aracılığıyla çeşitli şekillerde bize sunulmaktadır. Medya aynı zamanda sporun en önemli finans kaynağıdır. Sporun kitleleşmesi ve günümüzdeki halini alması medya sayesinde olmuştur.

Spor Endüstrisi

Spor endüstrisi tüketicilerine spor, fitness, rekreasyon, boş zaman ve bunlarla ilgili ürün ve hizmet sunan sektör olarak tanımlanabilir. Spor sektörü, spor malzemeleri ve spor hizmetleri sektöründen oluşmaktadır.

Endüstriyelleşmiş Bir Spor Dalı Olarak Futbol

Futbolda endüstriyelleşme süreci ilk olarak profesyonelleşme ile birlikte başlamıştır. Sonrasında medya ve özellikle televizyon sporu kitleleştirmiş ve kârlı bir gösteri haline dönüştürmüştür. Futbolun endüstriyelleşme sürecinde ilk dönüm noktası 1974’te FİFA başkanı Havelange’ın izlediği futbolun pazarlanmasına dönük yenilikçi politikalardır. Futbol alanında tamamen ticari bir yaklaşım benimsenmiş ve günümüze kadar bu yönde devam etmiştir. Sponsorluk ve reklam gelirleri futbolun endüstriyelleşmesinde önemli etkenlerdir. Ayrıca televizyon sporun bu günlere gelmesinde kritik bir role sahiptir. Futboldaki endüstriyelleşme sürecinin zirvesi futbol kulüplerinin bir ticari meta gibi alınıp satılmaya başlaması ve kulüplerin diğer ticari sektörlerin yanında borsaya girmesidir. Futbolda bazı oyuncuların yıldızlaştırılması da endüstriyelleşmenin başka bir boyutudur.