Sosyal Gruplar

Bu ünitede grup kavramı, tanımı ve kapsamı, grup dinamiği sosyal grubun oluşumu ve bireylerin katılma nedenleri, sosyal grupların özellikleri, fonksiyonları ve grup türleri açıklanmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte bireyin sosyal gruptan etkilenme biçimlerine yer verilmiştir.

Doğuştan üyesi olduğumuz bir aile, sosyalleşme süreciyle farklılaşan arkadaş çevresi, bulunduğumuz irili ufaklı mekânlar, işimiz sebebiyle kapsamına girdiğimiz çeşitli birliktelikler ve daha birçok etkileşim alanı her birimizi bir grubun üyesi olmaya yöneltir. Çünkü bireylerin tek başına yapamayacağı pek çok faaliyet gruplar yardımıyla kolaylaşır ya da söz konusu faaliyetler herhangi bir grubu zorunluluk hâline getirir. Hatta bireylerin birtakım gruplar hâlinde yaşaması gerekliliğinin insanlık tarihi kadar eski bir yaklaşım olduğu ifade edilebilir.

Ancak bir arada bulunan bireylerin her zaman sosyal grup olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Gruplar o kadar çeşitlidir ki gerek tanımı gerekse sınıflandırması konusunda tam bir fikir birliği olduğu söylenemez. Öncelikle iki ve daha fazla bireyin bir araya gelmesi grup oluşumu için yeterli değildir. Bir araya gelmiş birden fazla insanın sosyal bir grup olabilmesi için mutlaka etkileşim hâlinde olmaları ortak amaçlar ve ortak normlar etrafında toplanmaları beklenir. Bu yönüyle sosyal gruplar çoğunlukla benzetilen yığın ve kategoriden ayrılırlar.

Sosyal bilimciler yaptıkları inceleme ve araştırmalardan elde ettikleri verilere dayanarak bir insan topluluğunun grup olup olmamasına karar vermişlerdir. Bir araya gelen insanların grup olabilmesi için şu kriterleri taşıması gerekmektedir. Ortak amaç ve görev, grup özdeşliğinin ve sınırlarının bilinci, karşılıklı ilişkileri düzenleyen değer ve normlar, görülebilirlik, örgütlü olmak, rollerin ve buna bağlı etkileşimin olması, grup içi birliği, beraberliği ve dayanışmayı sağlayan kuralların, değerlerin olması, belirli bir süre birlikteliğin devam etmesi.

Sosyal grupların kendilerine özgü özellikleri ve fonksiyonları mevcuttur. Sosyal grupların bazı temel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz. Her sosyal grubun kendine özgü bir yapısı mevcuttur, gruba dahil olanlar arasında ortak değer, standart hareket tarzları ve roller vardır. Sosyal gruplar insanların ihtiyaçlarını gidermek için kurulurlar ve sosyal gruplar üyeleri için birer kontrol mekanizmasıdır. Sosyal grupların işlevlerini de şöyle sıralayabiliriz. Gruplar insanların sevgi, yakın olma ihtiyaçlarını tatmin ederler, üyelerini bilgilendirirler, insanların hedef ve amaçlarını ulaşmalarına yardım ederler, kişilik ve benliklerinin gelişmesini sağlarlar ve üyelerinde birlikte yaşamak için güç ve enerji alırlar.

Sosyal bilimcileri grupları bazı temel kriterlere göre sınıflandırmışlardır. Bu sınıflandırmalardan bazıları şöyle sıralayabiliriz. Birincil ve ikincil gruplar, sürekli ve sürekli olmayan gruplar, biçimsel ve biçimsel olmayan gruplar, pozitif ve negatif referans grupları.

Sosyal gruplar toplumsal uyum ve dinamizm dışında bireylerin karar verme yetenekleri güçlendiren ve doğru kararlar alabilmelerine katkı sağlayan sosyal birimlerdir. Sosyal gruplar bireylerin davranış ve tutumlarının oluşmasına, gelişmesine yardımcı olur ve toplumda nasıl davranması gerektiği konusunda yönlendirici bir işlev yerine getirir. Bireyin bir gruba üye olması öğrenme süreçlerine ivme kazandırdığı gibi birbirinden faklı birçok problemin çözümüne de yardımcı olur.