Görüşme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar: Empati Ve Saygı

Giriş

Tıpkı bireyler gibi toplumsal yaşama katkı sunan ve onun zenginleşmesi için mücadele eden mesleklerden biri hiç şüphesiz sosyal hizmettir. Sosyal hizmet mesleki felsefesinin temelinde insan hayatına dokunma ihtiyacı yatar. Sosyal hizmet uzmanının müracaatçının dünyasına girebilmesi güven ilişkisi kurabilmesiyle bağlantılıdır. Güven ilişkisi geliştirdikçe sosyal hizmet uzmanın müracaatçısı ile yakaladığı çalışma bağı güçlenecektir.

Sempati, Empati ve Saygı

Görüşme sürecinde sosyal hizmet uzmanı müracaatçının kendine özgü niteliklerini ve çevresel koşullarını göz önünde bulundurmalı, müracaatçısının bakış açısından yararlanmayı bilmelidir. Öte yandan müracaatçının koşullarını ve duygu dünyasını anlayan ve anlamlandıran sosyal hizmet uzmanı tekrar mesleki rollerine dönebilmelidir. Müracaatçıyla özdeşleşme ve ona benzeme risklerinden uzak durarak müracaatçıya duyduğu saygının ve empati kullanımının sempatiye kaymasına müsaade etmemelidir.

Sempati-Empati Ayrımı

Sempati duyuyorsak karşımızdaki kişinin üzüntüsüne şefkat gösterir, sevincine ortak oluruz. Empati kuruyor isek karşımızdaki bireyin yerine kendimizi koyarız ancak sempati duyuyorsak karşımızdaki bireyin üzüntü ve sevincine eşlik ederiz. Ne var ki empati de esas olan, müracaatçı için değil müracaatçı ile birlikte bir duygusal deneyim yaşanmasıdır. Empati kurulurken anlama, sempati duyulurken yandaş olma esastır.

Empati ve Saygı Arasındaki Bağ

Müracaatçının duygularına saygı duyulması ve ona iletilmesi müracaatçının görüşmeye başlamadan önce rahatlamasını sağlar. Koşulsuz kabul ile müracaatçıyı olduğu gibi tüm yönleriyle kabul etmek, yargılamamak gerekir çünkü saygının başlangıcı koşulsuz kabuldür. Koşulsuz kabul edilmeyen müracaatçıyla sosyal hizmet görüşmesi yapılmamalıdır. Müracaatçı sosyal hizmet uzmanı tarafından kabul görmezse saygı kavramından bahsedilemez, saygı olmadan empati yapılamaz.

Sosyal Hizmet Görüşme Sürecinde Empati ve Saygı Kullanım Örnekleri

Sosyal hizmet uzmanının görüşmede sıklıkla başvurduğu “hım hım -hı hı” gibi tepkiler empatinin kullanımını ve saygının sunumunu somut olarak gösterir. Dolayısıyla sosyal hizmet görüşmelerinde dikkat edilmesi gereken durumların başında yer alan empati ile saygı, sosyal sorunların çözümlenmesinde ve kişiler arası ilişkilerin düzenlenmesinde, olumlu terapötik veya olumlu kişiler arası ilişkilerde bulunması gereken temel koşullardandır. Empati ve saygı kavramları tüm insani yardım sunan mesleklerde hayati öneme sahiptir. Yüz yüze iletişimin daha yoğun tecrübe edildiği mesleklerde uygulayıcıların daha fazla empatik tavır takınması ve müracaatçıların görüşme boyunca sergilediği kendini açma davranışının ölçütüne saygı duyması gerekir.

Sosyal Hizmet Uzmanının Empatik Tepki Düzeyleri

Birinci düzey empatik tepkide, sosyal hizmet uzmanı empatik bağ kuramamaktadır. İkinci düzey tepkide, müracaatçının duyguları sosyal hizmet uzmanı tarafından doğru biçimde anlaşılmakta ancak yeterli yansıtma yapılamamaktadır. Üçüncü düzeyde , tatmin edici düzeyde terapötik beceriler kullanılmaktadır. Dördüncü düzeyde , sosyal hizmet uzmanı müracaatçının anlatısının altında yatan duygusal değişkenler ve dinamikler ile müracaatçının çevresel koşullarını da algılar. Beşinci düzey empatik tepkide ise sosyal hizmet uzmanı, müracaatçısına tutarlı ölçüde içgörü ile yanıt vermektedir. Bu düzey “empatik tepkinin en yüksek ” noktasıdır. Müracaatçının duygusal ve zihinsel bütün süreçlerine ilişkin derinlikli bir bilişsel kavrayışın yanı sıra yansıtmayı da içermektedir.