Soru Sorma Teknikleri

Sosyal hizmet görüşmesinde kullanılan soru sorma teknikleri, sorunun tespit edilmesi , anlaşılması ve çözülmesi, bilgi toplanması, değerlendirme yapılması, duygu ve düşüncelerin ortaya çıkartılması ve müracaatçının tanınması için kullanılır.

Görüşme boyunca kullanılan soruların çeşitli işlev ve amaçları olabilir. Sorular, bilgi elde etmek, eleştirel düşünce ve değerlendirmeyi teşvik etmek, duygu ve düşünceleri ortayaa çıkarmak, etkileşim kurmak, sorunu anlamak ve çözmek için sorulmuş olabilir. Sorulan soruların, işlevini yerine getirip getirmediği, sorunun içerdiği amacın uygunluğuna yani “doğru” soru tipinin kullanımına bağlıdır.

Müracaatçı, görüşme sürecinde, yöneltilen sorular sayesinde öz farkındalığını geliştirir, duygu ve davranışları konusunda sorgulamalar yapar ve süreç boyunca yaşadığı sorunları daha berrak görerek kendine dair bir anlayış geliştirir.

Sorular, müracaatçının kendi öykülerini anlatmasını, alternatifleri görmesini ve onları değerlendirmesini, kendisine dair bilişsel ve duyuşsal farkındalığa sahip olmasını sağlar.

Soru sormanın işlev ve amaçları, sosyal hizmet görüşmesinin hangi alanda ve hangi müracaatçı grubuyla gerçekleştiğine, görüşmenin kapsam ve içeriğine, sosyal hizmet uzmanının mesleki becerisine, kurumsal amaçlar ve beklentilere göre farklılık gösterebilir.

Görüşme boyunca uzman tarafından sıklıkla kullanılan soru türleri şunlardır: Açık uçlu sorular, kapalı uçlu sorular, sondaj (derinlemesine araştırma) soruları, yönlendirici sorular, çoklu sorular ve karmaşık sorular.

Açık uçlu sorular, müracaatçının yaşamına ve sorunlarına ilişkin olarak geniş kapsamlı cevaplar almayı gerektiren sorulardan oluşur. Bu tür sorular, uzman ile müracaatçı arasındaki ilişkinin derinleşmesini sağlar, müracaatçıya görüşmeye katılma sorumluluğu ve özgürlüğü tanır, ona çeşitli cevap seçenekleri sunar, müracaatçının algılama ve anlama alanını genişletir, yaşadığı olaylara ilişkin duygu ve düşüncelerini daha iyi ve daha kolay anlamasını sağlar.

Kapalı uçlu sorular, görüşme sürecinde müracaatçıya sınırlı bir cevap verme olanağı tanıyan, kapalı uçlu sorulardır. Kapalı uçlu sorular, belirli bir konu ile ilgili olup, konu veya durumun belirli yönlerine odaklanarak cevabın kapsamını sınırlayan çoğunlukla “Evet” veya “Hayır” ile cevaplandırılan kısa cevaplı sorulardır.

Sondaj soruları, müracaatçının anlattıklarının daha iyi anlaşılması, ayrıntıların ve anlamın derinlerine kadar inilerek ortaya çıkartılması için uzmanın başvurduğu sorulardır. Bu soruları kullanan uzman, bir araştırmacı gibi hareket eder ve her ayrıntıya dikkat ederek, ayrıntılardan soru yaratarak görüşme sürecini yürütür.

Yönlendirici sorular, müracaatçının belirli bir yanıtı vermesini sağlayan, müracaatçıyı belli bir cevaba yönlendiren veya çeken sorulardır. Müracaatçının ön yargılı bir şekilde cevap vereceğini düşünen veya müracaatçının ifadesine yönelik güçlü bir beklentisi olan uzman, yönlendirici sorular sorar.

Çoklu sorular, uzmanın müracaatçıya aynı anda birden fazla soru sormasıyla ortaya çıkar. Sosyal hizmet görüşmesinde, uzman müracaatçıya görüşme boyunca birçok soru yöneltir. Her soru için müracaatçıya belli bir cevaplama süresi tanınır. Bazen uzman, müracaatçıya aynı anda üst üste birkaç soru sormaya çalışır.

Karmaşık sorular, net bir şekilde ifade edilemeyen, anlamı belirsiz sorulardır. Karmaşık bir ifadeyle dile getirilen sorular, müracaatçının, soruların anlam ve amacını kavramasını engeller, Müracaatçı, soruyu tekrar tekrar ifade etmesi noktasında uzmana geri bildirimde bulunur.

Sosyal hizmet uzmanı, açık, anlaşılır ve amacına uygun sorular sormalıdır. Müracaatçının cevap vermesi için zaman tanımalıdır, ses tonuna ve vurgulamalarına dikkat etmelidir.

Uzman, soru hazırlarken veya sorarken müracaatçıların faklılıklarını göz önünde bulundurmalıdır. Yaş, cinsiyet, dil, din, siyasi görüş, etnisite, cinsel yönelim vb. gibi farklılıklar gözetilerek soru sorulmalıdır.

Bazen müracaatçı da uzmana soru sorabilir. Müüracaatçı, herhangi bir konuda bilgi edinmek , kaygılarını ifade etmek ve uygulanan terapiyi test etmek, dikkati kendinden uzaklaştırmak, çatışmaları çözmek ve etkileşim ve bağlantıları ortaya çıkarmak için soru sorabilir. Müracaatçı tarafından sorulan sorular, onun görüşmeye olan ilgisi ve uzmanla bağlantı kurma isteğinin bir yansımasıdır. Bu açıdan bakıldığında, bu tür sorular müracaatçı ile iyi bir ilişki kurmak için bir fırsat olarak değerlendirilebilir .