Suç ve Çocuk

Suç Kavramı: Hukuk bilimi açısından suç, isnad yeteneğine sahip bir kişinin kusurlu iradesinin yarattığı icraî veya ihmali bir hareketin meydana getirdiği yasada yazılı tipe uygun, hukuka aykırı ve yaptırım olarak bir cezanın uygulanmasını gerektiren bir eylemdir.

Çocuk: Çocuk, fiziksel, ruhsal, sosyal, ahlaki vb. gelişim dönemlerini yaşayan toplumun bir ferdi olmaya hazırlanan 18 yaşını doldurmuş bireyler için kullanılan bir kavramdır.

Çocuk Suçluluğu: Türk hukuk sisteminde yetişkinler için suç fiillerinin çocuklar içinde geçerli olduğu görülmekte ve buna binaen suçlu çocuk, yürürlükteki ceza yasalarına göre suç kabul edilen bir fiili gerçekleştiren 18 yaşını doldurmamış kişi olarak tanımlanmaktadır.

Çocuk Suçluluğu Teorileri: Çocuk suçluluğu çeşitli sosyal bilimler tarafından ele alınan bir problemdir. Çocuk suçluluğunu açıklayan sosyoloji kökenli teorilerden bazıları şunlardır:

Chicago Ekolü: İnsan ve çevre ilişkisine odaklanan teori, suç olgusunu çevrenin değişimini de kapsayan hızlı sosyal değişmelerin ürünü olarak görmektedir.

Sosyal Öğrenme Teorileri: Suç olgusunun doğuştan olmadığını bireylerin suçu doğduktan sonra sosyalleşme sürecinde aile ve sosyal çevresindeki aktörleri model alarak öğrendiklerini savunmaktadır.

Sosyal Kontrol Teorileri: Teorinin temel iddiası toplumsal ve yasal düzeni sağlayan öğenin sosyal kontrol olduğu, sosyal kontrol zayıfladığında yetişkinlerin ve çocukların suça yöneleceği bir başka ifadeyle çocuğun aile, okul, sosyal çevresi vb. ile ilişkileri güçlü ve uyumlu ise suça daha az eğilim göstereceğidir.

Alt Kültür Teorileri: Suç olgusunu açıklarken toplumda belli birtakım grupların (alt kültür gruplarının) suçu onayladığı veya suç davranışını ortaya çıkaracak değerlere sahip oldukları fikrinden hareket ederler.

Çatışma Teorileri: Teorinin anahtar kelimelerinden biri olan güç, suçun kim tarafından ve nasıl tanımlanacağı konusunda belirleyicidir. Gücün eşit olarak dağıtılmadığı toplumlarda güce sahip olanlar kendi sınıfsal menfaatlerini gözeterek sosyal yaşamda hangi davranışın suç olup olmadığına karar vermektedirler.

Çocuk Suçluluğunun Nedenleri: Çocuk suçluluğunu etkileyen bireysel, iktisadi, hukuki, psikolojik, toplumsal birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler arasında en merkezi olanlar; aile, okul, akran grupları, kitle iletişim araçları, kentleşme olgularının çocuğun suça sürüklenmesine neden olabilecek olumsuz nitelikleri sayılabilir.

Türkiye’de Suça Sürüklenen Çocuklarla İlgili Cezai Yaptırımlar: Türk Ceza Kanunu’nun 31. maddesinde suça sürüklenen çocuklara işlemiş oldukları suça binaen uygulanacak cezai sorumluluklar şu şekilde belirlenmiştir:

(1) Fiili işlediği sırada on iki yaşını doldurmamış olan çocukların ceza sorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılamaz; ancak, çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.

(2) Fiili işlediği sırada on iki yaşını doldurmuş olup da on beş yaşını doldurmamış olanların işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamaması veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmemiş olması hâlinde ceza sorumluluğu yoktur. Ancak bu kişiler hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. İşlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin varlığı hâlinde, bu kişiler hakkında suç, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde on iki yıldan on beş yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde dokuz yıldan on bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların yarısı indirilir ve bu hâlde her fiil için verilecek hapis cezası yedi yıldan fazla olamaz.

(3) Fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmuş olup da on sekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında suç, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde on sekiz yıldan yirmi dört yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde on iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların üçte biri indirilir ve bu hâlde her fiil için verilecek hapis cezası on iki yıldan fazla olamaz.

Suça Sürüklenen Çocukların Eğitimi ve Topluma Yeniden Kazandırılması: Ülkemizde suça sürüklenen çocuğun eğitimi ve rehabilitasyonu programları aşağıda verilen üç yöntemle hayata geçirilmektedir. Bu yöntemler önleyicilik, yeniden eğitim ve izlemedir.

Önleyicilik: Çocukların suç fiilini gerçekleştirmesinden önce alınacak tedbirleri kapsayan yöntemdir.

Yeniden Eğitim: Suç davranışı işleyen çocukların kurum içinde eğitimini, rehabilitasyonunu kapsayan programları içermektedir.

İzleme: Bu yöntem suça sürüklenen çocukların tutukluluk sürelerinin sonunda topluma tekrar adapte olmaları sürecine devletin yapmış olduğu desteği ifade etmektedir.