İşitme Engeli, Dil ve Konuşma Güçlüğü Olan Çocukların Gereksinimlerine Uygun Tasarlanan Araç -Gereci Hazırlamak – II

Giriş

Eğitim ortamında materyal ve araç gereç kullanımı, etkili bir öğretim süreci gerçekleştirmeyi ve kalıcı öğrenmelerin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Öğretimin ayrılmaz bir parçası olarak öğretim materyalleri ya da araç gereçler ön plana çıkmaktadır. Bu amaçla çok çeşitli araç gereçler ve materyaller bulunmakta ve eğitim ortamlarında bu materyaller sıklıkla kullanılmaktadır.

Öğrendiklerimizin büyük bir çoğunluğunun görsel deneyimler sonucu elde edildiği belirtilmesine rağmen hazırlanacak olan araç gereçler birden fazla duyuya hitap etmelidir. Öğretim hedefleri, öğretim yöntemleri, öğrenci özellikleri, öğretim ortamları, araç gereçlerin özellikleri, beceri, maliyet, temin etme ve zaman gibi etmenler araç gereç seçimini etkileyebilen önemli unsurlardır.

Öğrencilerin bireysel farklılıkları ve gelişimsel ya da akademik gereksinimleri de araç gereç seçiminde önemli özelliklerdendir. Bu özellikler, genel eğitim ortamlarındaki normal gelişim gösteren çocuklara yönelik araç gereçlerin seçilmesini etkilediği gibi, özel eğitime gereksinimi olan çocuklar içinde aynı durumlar geçerlidir. Yetersizlikten etkilenmiş olsun ya da olmasın tüm çocuklar için eğitimin önemli bir parçasını öğretimsel araç gereçler ve materyaller oluşturmaktadır.

Araç Yapımına Uygun Fiziki Ortamın Düzenlenmesi

Öğretim ortamlarının sahip oldukları aydınlatma sistemleri, sıralar ve dizilişleri, sınıf büyüklüğü ve boyu gibi fiziksel imkânlar araç gereç ve materyal seçimini doğrudan etkilediği gibi, materyalin ve araç gereçlerin etkililiğini de etkilemektedir.

Taslaklar Arasından Uygun Örneği Seçmek

İşitme engeli olan çocuklar ile dil ve konuşma güçlüğü olan çocuklar için tasarlanmış araç gereçler arasından uygun örneklerin seçilmesinde; öncelikli olarak söz konusu çocukların gereksinimleri, bireysel özellikleri ve bireysel farklılıkları dikkate alınmalıdır. Ayrıca söz konusu çocukların gelişimsel ve akademik gereksinimleri de uygun örneğin seçilmesinde önemli bir etken olmaktadır.

İşitme engeli olan çocuklar ile dil ve konuşma güçlüğü olan çocuklar için araç gereç ya da materyal seçiminde, birçok duyuya hitap edecek görsel ve işitsel materyallerin tercih edilmesi, öğretimsel etkinliklerin verimliliğini arttırabilmektedir. İşitme engeli olan çocuklar ile dil ve konuşma güçlüğü olan çocukların özellikleri ve gereksinimleri, araç- gereç seçiminde önemli bir unsur olmasına rağmen öğretmenin kullanacağı öğretim yöntemleri de araç gereç seçiminde belirleyici olabilmektedir.

Öğretmenler her ders veya kazanım için farklı araç -gereçleri kullanabilmektedirler. Ayrıca araç- gereçlerin tasarlanmasında, işitme engeli olan çocuklar ile dil ve konuşma güçlüğü olan çocuklar için farklı türde, dokuda ve özellikte çeşitli malzemelerin kullanıldığı ifade edilmektedir.

Malzeme Özellikleri

Araç gereçlerin yapımında; renk, çizgi, alan, doku, yazı, harf ve yazı gibi tasarım ögeler dikkate alınırken; bütünlük, basitlik, oran -ölçek, yakınlık - uzaklık gibi özelliklerin de uygulanması gerekmektedir. Bu özellikler, literatürde genel olarak öğretim materyali tasarım ilkeleri olarak bilinmektedir. Bu ilkeler iki boyutta ele alınmaktadır. Bunlardan ilki yapısal/biçimsel elemanların kullanım ilkeleri, diğeri ise yerleşim elemanlarının kullanım ilkeleridir. Bu iki genel kategori içerisinde pek çok sayıda öğe bulunmaktadır.

İşlem Basamaklarının Uygulanması

Araç gereç ve materyallerin geliştirilmesi, tasarlanması veya hazırlanmasında bazı işlem ya da uygulama basamakları takip edilebilmektedir.

Bu anlamda, daha önceki ünitelerde açıklandığı gibi, araç gerecin geliştirilmesinde planlanan öğrenci grubunun (işitme engeli olan çocuklar ile dil ve konuşma güçlüğü olan çocuklar) öncelikli olarak gelişimsel ve akademik gereksinimlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Daha sonraki süreçte, söz konusu öğrencilerin gelişimsel ve akademik gereksinimlerine göre, kazandırılmak istenen genel amaçlar ve kazanımlar planlanmalıdır.

Genel amaç ve kazanımlara ek olarak öğretimsel amaçların da belirlenmesi ve bu amaçlarında planlanması gerekmektedir. Bir sonraki adımda ise, amaç ve kazanımlara yönelik olarak araç -gereç taslakları oluşturulmalıdır.

Değerlendirme

İşlem basamaklarının uygulamasının ardından son olarak, geliştirilen araç - gereçlerin çocuklar açısından uygunluğu, kontrol listeleri vasıtasıyla değerlendirilmelidir.