Önleme Tedbirleri

Genel Olarak: Önleyici tedbirler devletin toplumsal barışı ve kamu düzenini tesis etmek amacıyla yakın bir tehlikeyi zarar ortaya çıkmadan kolluk aracılığı ile ortadan kaldırma faaliyetleri olarak ifade edilebilir. Uygulamada ve bazı özel kanunlarda 'önleyici ve koruyucu tedbirler' olarak da ifade edilen önleyici tedbirler koruma tedbirlerine benzemekle birlikte onlardan ayrıldıkları temel nokta; koruma tedbirlerinde kolluk görevlilerini harekete geçiren sebep bir suç şüphesi iken önleme tedbirlerinde bu sebep yakın tehlikedir. Önleme tedbirleri çoğu zaman kişi hürriyetlerine müdahale niteliği taşıyan tedbirler olduğu için İlişkili oldukları anayasal hürriyetler ve hakların korunması usulüne uygun olarak yerine getirilmeli ve durumun gerektirdiği ölçüde olmalıdırlar.

Önleme tedbirleri neticesinde elde edilen bulgular tedbirin amacına mahsus olarak kullanılabilirler. Bu bulgular ceza kovuşturmasında, hukuk uyuşmazlığında ya da disiplin soruşturmalarında kullanılamazlar.

Önleme tedbirleri suç öncesi bir aşamada yakın bir tehlike halinde uygulandıkları için eşitlik prensibini benimsemiş hukuk devletlerinde herkes hakkında uygulanabilirler. Bazı özel durumlar nedeni ile bir takım kimselere bağışıklık tanınmış olması hâlinde bu istisnai düzenlemeler genişletici bir şekilde yorumlanmamalıdır. Dolayısıyla hem Anayasa’da hem de özel kanunlarda bir takım bağışıklıklar öngörülmüş milletvekili, yargıç, avukat gibi kimseler hakkında da önleme tedbirleri uygulanabilir.

Önleme tedbirleri yasada öngörülmüş durumlarda ve yine yasada öngörülen usule uygun olarak uygulanmalıdırlar. Aksi halde hukuka aykırı işlem tesis eden kolluk görevlisi hakkında 5237 sayılı TCK'nın ilgili hükümleri uygulanacaktır.

PVSK 13/5 hükmüne göre muhafaza altına alınan kişiye gecikmeksizin muhafaza altına alınma sebebi bildirilmeli ve ayrıca tedbir özgürlük kısıtlamasının amacını tehlikeye düşürecek bile olsa ilgilisinin yakınlarına bildirilmelidir.

Önleme tedbirleri hukuki nitelikleri itibariyle esasen idari işlem niteliğindedir. Bu yüzden kanunda idari işlemler için aranan yetki, şekil, sebep, konu unsurlarının gerçekleşmiş olması gerekir.

Haberleşme içeriğinin ilgililerinin bilgisi dışında takip edilmesi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8’inci maddesi ile koruma altına alınmış özel hayatın gizliliği hakkını ve haberleşme hürriyetini zedelemektedir. Ancak aynı maddede ölçülü olmak kaydı ile ulusal güvenlik, kamu güvenliği, ülkenin ekonomik refahı, düzenin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması gibi sebeplerde bahsedilen özgürlüklerin sınırlanabileceği hüküm altına alınmıştır.

Suç işlenmesinin önlenmesi ve istihbarat amaçlı iletişimin denetlenmesi amacı ile elde edilen bulgular ancak bu amaçlar için kullanılabilir. Bunun dışında ne hukuk davası ve disiplin soruşturmalarında kullanılabilirler ne de soruşturma veya kovuşturma aşamalarında delil olarak kabul edilebilirler.

Önleme Araması: PVSK kolluğa yasada belirtilen hâllerde önleme araması yapma yetkisi vermiştir. Bu tedbirin gayesi kamu düzenini tehlikeye sokabilecek kişi ya da eşyaları tespit etmek ve onları muhafaza altına almaktır. Kanun polise ancak yazılı emir üzerine tehlikenin ve suç işlenmesinin önlenmesi Önleme yakalaması i se kişilerin vücut ve hayat sağlıkları bakımından mevcut bir tehlikeden korunması amacı ile yapılır. Yakın tehlikeyi önleme amaçlı yakalama hukukumuzda mevcut değildir. Özellikle kişi yaşı ve hastalığı nedeni ile kendini idare edemeyecek durumda ise ve tehlike niteliği itibariyle bu tedbirin alınmasını zorunlu kılıyorsa polis veya jandarma tarafından önleme yakalaması yapılabilir. Durumları itibariyle tehlike arz eden akıl hastaları, madde bağımlıları, küçükler bu kimselere örnek olarak gösterilebilir.