Adli Kolluk

Kolluk: Kamu düzeninin sağlanması ve suçun önlenmesine ilişkin tedbirlerin alınması kolluğun temel görevi ve en temel kolluk faaliyetidir. Kolluk kavramı, polis kavramının karşılığı olarak kullanılır. Polis kelimesi, Antik Yunancada “düzen” anlamındadır. Bu çerçevede, polis kamu düzeninin sağlanması faaliyetleri ve bu faaliyetler için oluşturulmuş teşkilat anlamına gelmektedir. Yani kolluk, kamu düzeninin sağlanması için yürütülen faaliyetleri ve bu faaliyeti yerine getiren personel demektir.

Kamu düzenini oluşturan unsurları da şöyle sırlayabiliriz:

Güvenlik (Asayiş): Güvenlik kişilerin can ve mal emniyetinin sağlanmasıdır. Hatta kişilerin canlarına ve mallarına karşı saldırı, tehdit ve tehlikenin bulunmadığı inancı içerisinde yaşamlarıdır.

Dirlik ve Esenlik: Bu unsur bireylerin toz, duman, ışık, gürültü gibi rahatsız edici etkilerden, karışıklık ve kargaşadan uzak bir şekilde yaşamalarının sağlanmasıdır (ÇAĞLAYAN, s. 274).

Genel Sağlık: Genel sağlık; bireylerin bulaşıcı ve salgın hastalıklardan korunması, sosyal hayatın sağlık koşulları içerisinde sürmesi demektir. Kolluk genel sağlığın tesisi için yiyecek ve içeceklerin sağlıklı koşullarda üretilmesini ve satılmasını sağlar.

Genel Ahlak: Her ahlaka aykırı davranış değil, toplumun maddi düzenini bozucu davranışın engellemesi kamu düzeni kavramı içerisinde yer alır. O hâlde kolluğun maddi düzeni bozacak veya en azından sarsacak nitelikte olmayan, maddi düzen için ciddi tehlike teşkil etmeyen davranışlara müdahalesi söz konusu olmayacaktır.

Kolluk iç güvenlik hizmetlerini yerine getirmektedir. Suç işlenmesi üzerine olaya el koyan ve suçun olay yerindeki iz, emare ve delillerini teknik yöntemlerle tespit ederek toplayan ve böylece suç şüphelisi ile delilleri adli mercilere gönderen polise adli kolluk adı verilmektedir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 161/2. maddesine göre; “adli kolluk görevlileri, el koydukları olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri emrinde çalıştıkları Cumhuriyet savcısına derhâl bildirmek ve bu Cumhuriyet savcısının adliyeye ilişkin bütün emirlerini gecikmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür."

Adli kolluk görevlisi, üst kavram olup belirtilen soruşturma işlemlerini yapmak üzere, tâbi oldukları atama usulüne göre görevlendirilen komutan, âmir, memur ve diğer görevlileri, ifade etmektedir (AKY m.3).

Cumhuriyet savcısı, doğrudan doğruya veya emrindeki adli kolluk görevlileri aracılığı ile her türlü araştırmayı yapabilir ve suçun işlendiğine ilişkin yeterli delil elde etmek için bütün kamu görevlilerinden her türlü bilgiyi isteyebilme yetkisine sahiptir (CMK m.161).

Görev ve Yetkileri: Adli kolluk görevlilerinin kendiliğinden suç araştırması yapma yetki ve görevi yoktur. Kolluk Cumhuriyet Savcısının emir ve talimatları doğrultusunda araştırma yapabilir. Adli Kolluk Yönetmeliğinin 6. maddesinde de soruşturma işlemlerinin, Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle adli kolluğa yaptırılacağı ve adli kolluk görevlilerinin Cumhuriyet savcısının adli görevlere ilişkin emirlerini gecikmeksizin yerine getirmesi gerektiği açıkça düzenlenmiştir.Eğitimi ve İhtisaslaşma: Adli kolluk görevini ifa edecek olan kolluk personelinin, kolluk görevlilerinin ilgili mevzuatına göre taşıması gerekli olan niteliklere sahip olması gerekir. Ayrıca, adli kolluk görevlilerinin, yüklendiği görevlerin gerektirdiği bilgi ve vasıfları taşıması sağlanmalıdır.

Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet savcısı; Adli kolluk hizmetlerinin etkin ve verimli yürütülebilmesi amacıyla, adli kolluk görevlilerince ifa edilen adli işlemleri her zaman denetler.

Olay yerinde suçla ilgili ilk çalışmaları yapacak olan kolluk görevlileri, çoğunlukla önleyici kolluk hizmetlerinde çalışan görevlilerdir. Olay yerini korumakla görevli olan kolluk memurlarına, kendilerine engel olanları zor kullanma yetkisi çerçevesinde engelleme yetkisi verilmiştir.