Kolluk Kavramı ve İdari Kolluk

Genel Olarak Kolluk ve İdari Kolluk

Kolluk kavramı, polis kavramının karşılığı olarak kullanılır. Polis kelimesi Antik Yunancada “düzen” anlamındadır. Bu çerçevede, polis kamu düzeninin sağlanması faaliyetleri ve bu faaliyetler için oluşturulmuş teşkilat anlamına gelmektedir. Yani kolluk, kamu düzeninin sağlanması için yürütülen faaliyetler ve bu faaliyeti yerine getiren personel demektir. İdari Kolluk: Kolluk makamları, amirleri ve personellerinin belirlenebilmesi için öncelikle, “kolluk makamı” , “kolluk amiri” ve “kolluk personeli” kavramlarının açıklığa kavuşturulması gerekir. Kolluk makamı, kolluk alanında bireysel veya düzenleyici işlem yapmaya yetkili kişi veya kurullardır. Kolluk personeli, kolluk alanında işlem yapmaya yetkili olmayan, sadece kolluk makamlarının yapmış olduğu işlemleri uygulamakla yükümlü olan kamu görevlileridir. Kolluk amiri ise, kolluk personeli üzerinde hiyerarşi yetkisine sahip kişilerdir.

İdare kolluk faaliyetlerini yerine getirirken, kamu düzeninin bozulmasını önlemeye yönelik düzenleyici ve bireysel işlemler yapabilir. Bu kolluk işlemlerine kolluk tedbirleri de denilir. Kolluk tedbirleri, müeyyideye benzemekle birlikte müeyyideden farklıdır. Şöyle ki; müeyyide hukuk kuralının ihlalinden sonra devreye girer ve yaptırım olarak kendini gösterir, tedbir ise kamu düzeni bozulmadan evvel devreye girerek düzenin korunmasını amaçlar.

Adli Kolluk: Kolluk iç güvenlik hizmetlerini yerine getirmektedir. Suç işlenmesi üzerine olaya el koyan ve suçun olay yerindeki iz, emare ve delillerini teknik yöntemlerle tespit ederek toplayan ve böylece suç şüphelisi ile delilleri adli mercilere gönderen polise adli kolluk adı verilmektedir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 161/2. maddesine göre; “adli kolluk görevlileri, el koydukları olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri emrinde çalıştıkları Cumhuriyet savcısına derhâl bildirmek ve bu Cumhuriyet savcısının adliyeye ilişkin bütün emirlerini gecikmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür."

İdare, kumu düzenini korumak ve sağlamak amacıyla, bireylerin ve topluluklarının faaliyetlerini yasaklayabilir, gözetim ve denetimlerini yapabilmek ve gerekli önlemleri alabilmek için bu faaliyetleri izin, bildirim usulüne tabi tutabilir.

Hukuk devletinin gereği olarak idarenin kamu gücüne dayanarak yaptığı ve kanunda belirtilen hallerde resen hareket yetkisine sahip olduğu kolluk faaliyetlerinin yürütülmesi keyfi olamaz. Bunun bir sınırının olması gerekir. Öncelikle Anayasal sınırlar ve diğer sınırlar dediğimiz, idari işlemlerde bulunması gereken unsurlara ilişkin sınırlar bulunmaktadır.

Kolluk Faaliyetlerinin Denetimi: Kolluk faaliyetleri, idarenin diğer faaliyetleri gibi hiyerarşik ve yargısal denetime tabi olacaktır. Hiyerarşik denetimde kolluk işlemini yapan kolluk makamının hiyerarşik üstüne başvurması ve böylece yerinde olmayan ya da hukuka aykırı olan kolluk işleminin geri alınması veya kaldırılması talep edilebilir. Yargı denetimi halinde ise, kolluk faaliyetlerinin yargı organı tarafından idari işlemin unsurları bakımından denetimi yapılır. Kolluk faaliyetlerinin yargı denetimi, iptal davası ve tam yargı davası şeklinde yapılır.