Kamu Yönetimi ve Etik

Etik ve Ahlak Arasındaki Farklar

Etik, ahlaki olanın felsefi bağlamda disipliner bir açılımıdır. Bu bakımdan etik ve ahlak arasında önemli farklar bulunmaktadır. Ahlak, daha çok içinde bulunulan toplumsal ve kültürel faktörlere göre değişirken etik evrensel kural ve kaidelere dayalıdır. Etik ve ahlak arasındaki temel fark da evrensel rasyonaliteye bağlılık ile açıklanabilmektedir.

Kamu Yönetimi Etiği ve Gelişimi

Kamu yönetiminde etik de etiğin uygumalı olarak mesleki bağlamda kamu yönetimindeki yerini belirlemektedir. Nitekim kamu yönetimi etiği ile iligili ilk düşünceler ve eserler de devlet felsefesi çerçevesinde ideal devlet ve siyasetin nasıl olması gerektiği üzerine düşünen ve siyasal sistemin içerisine düşmüş olduğu bunalımdan nasıl çıkalacağına yönelik çözüm yolları geliştiren filozof , bilim adamı ve devlet adamlarının fikir ve eserlerinde ortaya çıkmıştır. İlkçağ, ortçağ ve modern çağ, bununda üzerine postmodern çağ etik disiplin ve anlayışı üzerindeki başlıca düşünce ve anlayışları ortaya koymaktadır. Bu bakımdan etik konusu farklı dönem ve düşüncelerlede farklı algılanmıştır.

Kamu yönetiminde etik konusu da, devletin ve hizmet mekanizması olan kamu yönetiminin artan görev ve hizmet kapasitesine bağlı olarak daha da artmıştır. Modern devletlerin en önemli görevlerinden biri de hakkaniyet sınırları içerisinde kamu yararını gözeterek vatandaşlarına eşit, adil ve dürüst kamu hizmetlerinin ve olanaklarının sağlanmasıdır. Kamu yönetiminde etik ile devletlerin yasalara ek olarak ahlaki hükümlerle de görev ve işlemlerde bulunması sağlanmak istenmektedir. Bu bakımdan kamu yönetiminde etik anlayış, standart, kod ve ilkelerin benimsenmesi ile kötü yönetim davranış ve uygulamaları da önlenecektir.

Kamu yönetimi etiği ile ilgili bilimsel çalışmalar özellikle gelişmiş ülkelerde 1970'li yıllardan sonra büyük bir artış göstermiştir. Bunda ekonomik, siyasal ve kültürel dönüşümlerin büyük payı bulunmaktadır. Nitekim bu dönemde gerek düşünce çapında gerekse kurumsal düzenlemeler çapında yeni teoriler geliştirilmiş ve uluslararası kuruluşların bu konudaki rolü değişmiştir. Uluslararası alanda da çeşitli sözleşmeler ile etik standarrtlar belirlenmiştir.

Türk Kamu Yönetimi ve Etik

Türkiye'de etik konusu tarihsel bir perspektifle incelenebilmektedir. Cunhuriyetin kuruluşunu izleyen tek parti rejimi, 1950'li yıllardan sonra beliren çok partili siyasal yaşam, 1980'li yıllara kadar yaşanan üç askerî müdahale ve 1980 sonrasında Türk kamu yönetimindeki ekonomik ve siyasal dönüşüm bu sürecin ana safhalarıdır. Bu safahalarda Türk kamu yönetiminde etik konusu ve anlayışı pek parlak gelişme evresine girememiş, etik ihlal ve sorunlar baş göstermiş, ancak özellikle 2000'li yıllardan sonra geçmiş 20 yılın da etkisiyle etik disiplini ve anlayışında önemli mesafaler alınmıştır. Bu mesafaler gerek düşüncesel gerekse kurumsal düzeyde genişlemiştir. Ancak etik ihlallerin tamamıyla önlendiği düşünülemez. Etik ihlalleri önlemeye dönük en önemli gelişmelerden biri Kamu Görevlileri Etik Kurulu adında Başbakanlığa bağlı bir etik kurulun oluşturulmasıdır. Bu kurul, aynı zamanda Türkiye'de yeni kamu yönetiminin etik alanındaki yansıması olarak kabul edilebilmektedir. Yine Türk kamu yönetiminde etik anlayışı ile ilgili bir çok yasal ve kurumsal dönüşüm de gerçekleşmiştir.