Klasik Osmanlı Dönemi Mimarisi

Türk Sanatının önemli birzaman dilimini oluşturan Klasik Osmanlı Sanatı, her yönüyle anıtsal nitelikte sanat eserlerinin sunulduğu, öncesi ve sonrasıyla bütünleşen bir evredir .Osmanlı devletinin kuruluşundan itibaren ortaya konulan her türlü yapı tipinin klasik çizgilere ulaşan ürünleri buzaman diliminde verilmiştir .Özellikle camilerde ortaya konulan değişik plan türleri veanıtsal ölçüler, varılabilecek son noktanın ancak bunlar olabileceğini söylemektedir .Edirne Selimiye Camii ilevarılan mekân bütünlüğü, Osmanlının varmak istediği, bütün cemaati tekkubbe altında toplayabilme düşüncesinin somut birneticesidir .Bütün mekânsal yapılarda örtü olarak kubbenin öne çıkarılması, Osmanlı'nın "kubbe mimarisi" olarak algılanmasına sebep olmuştur .Sadece cami yapısında değil, diğer yapı tiplerinde deçeşitli örnekler verilmiş, şehirlerin siluetini oluşturan külliyelerde gerekli yapılar yeralmıştır .

Klasik dönemde cami avlusuyla bütünleşen yadakendi avlusu içinde ancak yine camiye bağlı olarak kurulan medreseler, XVII.yüzyıldan itibaren külliyelerin esasını oluşturmaya başlamışlardır .Plan vekonumları ne olursa olsun, şadırvanlı biravlu etrafındaki revakları vearkasında sıralanan öğrenci odaları iledershaneleri, medreselerin vazgeçilmez elemanlarıdır .

Erken dönem Osmanlı türbeleri Selçuklu dönemi türbelerinden farklı gelişme göstermektedir .Klasik dönemde plan çeşitleri çoğalmış, baldaken (yanları açık türbe) türbeler, kübik gövdeliler vepoligonal gövdeliler olmak üzere çeşitli tipler uygulanmıştır .Cenazelik bölümü bu dönem türbelerinde yaygın olmayan bir özelliktir .Erken dönemden itibaren baldaken türbelerin dışında diğer plan tiplerine revaklar vetaçkapılar eklendiği görülmektedir .Türbelerin cephelerinde taşvetaş-tuğla sıraları ile oluşturulmuş alternatif dizili (almaşık) duvar örgüleri dikkat çekmektedir .

Osmanlı döneminde önemli ticari kuruluşlardan olan kervansaraylar (hanlar) şehirlerde veya yollarda külliyelerin bir parçası olarak düşünülmüştür .Budönemde şehir içihanları ortaya çıkmış, bunlar bir veya ikiavlu etrafında genellikle ikikatlı olarak yapılmıştır .Hanlarda iki katlı şemanın uygulanması, duvar içerisine yerleştirilen ocaklar Osmanlı dönemi hanlarında ortaya çıkan yeniliklerdendir .Budönemde ayrıca bedesten, arasta, çarşı gibi ticari yapılarla külliyelerin çevresine canlılık getirilmiş vegelir kaynağı olarak yaptırılmıştır .

Erken Osmanlı döneminden itibaren önemini artırarak koruyan hamamlar külliyeler içerisinde veya tekolarak inşa edilmiştir .Hamamların iyigelir getirmeleri hayır eserlerine gelir kaynağı olarak vakfedilmesine neden olmuştur .Türk hamamının içmimarisi, soyunmalık, ılıklık, sıcaklık ve külhan olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır .Osmanlı şehirciliğinde büyük biryeri olan hamamların sıcaklık kısmında geleneksel şema devam ettirildiği gibideğişiklikler deyapılmıştır .

Osmanlı mimarisinde plan vefonksiyonel özellikleri bakımından saraylar önemli biryer tutmaktadır .Erken dönem sarayları Bursa, Manisa ve Edirne'de görülmektedir .İstanbul'daki ilkOsmanlı sarayı 1450 'liyıllarda Fatih Sultan Mehmet tarafından Beyazıt'ta yaptırılan Eski Saray'dır .Bir süre sonra saray ihtiyaçlara cevap verememiş, bunedenle Topkapı Sarayı inşa edilmiştir .Topkapı Sarayı, dört yüz yıla yakın Osmanlı sultanlarına konut vedevletin yönetim merkezi olarak hizmet veren enönemli saraydır .

Klasik dönemde inşa edilen köprüler, sutesisleri, çeşmeler vekaleler döneminin özelliklerini taşımaktadırlar .