İnşaat Muhasebesi ve Özellikleri

Muhasebe, işletmelerin varlıklarının ve kaynaklarının oluşumunu, kullanılma biçimini, işletmelerin yaptığı işlemler sonucunda bu varlıklardaki ve kaynaklardaki değişmeleri, işletmelerin mali durumunu açıklayacak bilgileri sağlayan ve bu bilgileri ilgili kişi ve kurumlara ileten bir bilgi sistemidir. Muhasebe sadece kâr amacı ile kurulan işletmelerle ilgili değil, kâr amacı gütmeyen, kaynak kullanan ve kaynak kullanılmasını bütçeleyip denetleyen tüm kurum ve kuruluşlar için de geçerlidir.

Muhasebenin uygulama alanı işletmelerdir. İşletme, insanların ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile üretim faktörlerinin bilinçli ve sistemli bir şekilde bir araya getirilmesi ile oluşturulur. Öncelik sırası işletmelerin türüne göre değişmekle birlikte, kâr elde etmek, topluma hizmet sunmak ve işletme hayatının sürekliliğini sağlamak işletmelerin genel amaçlarıdır

Kuruluş şekli, büyüklüğü ve amacı ne olursa olsun, işletmelerde yapılan işlemlerin çoğu kıymet hareketine neden olmaktadır. Mali işlemler olarak nitelendirilen bu işlemler, işletmelerin varlıklarında ve kaynaklarında değişme meydana getirmektedir .

İşletmenin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme meydana getiren ve para ile ifade edilen işlemlerle ilgili bilgileri tespit eden, kaydeden, sınıflandıran, özetleyerek rapor eden ve sonuçları yorumlayan bilim dalına muhasebe denir .

Para ile ifade edilebilir mali nitelikli işlemlere ait bilgileri tespit etme, bu işlemleri geçerli belgelere dayalı olarak yevmiye defterine kaydetme,

Yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen işlemleri niteliklerine göre defter-i kebirde sınıflandırma,

Muhasebe bilgi sisteminde üretilen işletme ile ilgili bilgileri evrensel bir dille finansal tablolarda özetleyerek bilgi kullanıcılarına sunma,

Muhasebe raporlarında yer alan bilgileri analiz ve yorumlama muhasebenin temel görevleri (fonksiyonları) olarak kabul edilmektedir.

İnşaat muhasebesine özgü bir tanım yoktur. Ancak muhasebenin görevleri (fonksiyonları) dikkate alınarak inşaat muhasebesi; “inşaat işletmelerinin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme meydana getiren ve parayla ifade edilebilen işlemlerle (mali işlem) ilgili bilgileri tespit etme ye, kaydetme ye sınıflandırma ye, özetleyerek raporlama yeve sonuçları yorumlamaya yarayan bir hesap ve kayıt sistemidir. ” şeklinde tarif edilebilir .

İnşaat işlerinin diğer üretim faaliyetlerinden farklı olması, inşaat muhasebesinin kendine özgü bazı özelliklerini ortaya çıkarmaktadır. Bu özellikler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Yapı işleri süre açısından diğer işlere göre daha uzun süreyi kapsar. Yapı işleri genellikle bir yıldan daha uzun sürede tamamlanır.

Yapı işlerinin uzun süreye yayılma nitelikleri, giderlerin biriktirilmesi ve ertelenmesi gibi konuların muhasebe uygulamalarına alınmasını zorunlu kılmaktadır.

İnşaat işlerinin uzun süreli olması, gelirin belirlenmesinde işin tamamlanması (işin bitimi) yönteminden başka, işin kısmen tamamlanması gibi değişik yöntemlerin kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Onaylanan ve uygulanan muhasebe politikaları, amortisman ve yapılmakta olan işler gibi konular, gelir üzerinde önemli etkilere sahiptir.

İnşaat işlerinin merkez bürodan uzakta yapıldığı inşaat işletmelerinde; muhasebe verilerinin zamanında toplanması, işlenmesi ve kullanılması sorunlar oluşturabilmektedir .Bu nedenle muhasebe sisteminin merkezde veya inşaat alanında kurulması kararı önemli olmaktadır.

Farklı tür ve nitelikte inşaatların yapılması, inşaat maliyetlerinin tespitinde işletmenin amacına en uygun maliyet sisteminin kurulmasını gerektirmektedir.