İkna Edici Konuşmanın Destekleyicisi Olarak Sözsüz İletişim

Giriş

Bu bölümün amacı; sözsüz iletişim kavramını tanımlamak, sözsüz iletişimin özelliklerine değinmek, sözsüz iletişimin kişilerarası duyarlılığa nasıl yansıdığını göstermek ve sesli iletişim, sözsüz iletişim (beden dili) ve nesnel iletişim gibi konuları barındıran sözsüz iletişimin unsurlarını ele almaktır.

Sözsüz İletişim Kavramı

Sözsüz iletişim insanoğlunun kullandığı ilk iletişim türüdür. Sözlü bir iletişim kurulmadığında kıyafetlerimizle, duruşumuzla, oturuşumuzla ya da yürüyüş tarzımızla ve diğer insanlarla aramıza koyduğumuz fiziksel mesafe gibi görsel simgelerle, birbirimiz hakkında çok fazla bilgi edinebiliriz.

Sözsüz iletişim ayrıca sözlü iletişim mesajlarının yorumlanmasına dair ipuçları sağlamaktadır. Sözsüz iletişim mesajları, sözlü iletişim mesajlarını destekleyici bir niteliktedir. Sözsüz iletişim mesajları çoğu durumda sözlü iletişim mesajlarından daha güvenilir bulunmaktadır.

Sözsüz iletişim davranışı bu nedenlerle çeşitli amaçlara hizmet etmektedir:

• Duygu ve niyetler hakkında bilgi sağlayabilir.
• Etkileşimleri düzenlemekte kullanılabilir.
• Samimiyet ifade etmek için kullanılabilir.
• Egemenlik ve denetim oluşturmak için kullanılabilir.
• Amaca ulaştırmayı kolaylaştırmak için kullanılabilir.

Sözsüz İletişimin Özellikleri

Sözsüz iletişimin genel özelliklerini şu şekilde ifade edebiliriz:

• Sözsüz iletişim etkilidir.
• Kaçınılmaz bir biçimde sözsüz iletişim kurarız.
• Sözsüz iletişim ağırlıklı olarak duyguları yansıtır.

Sözsüz İletişimin İşlevleri

Sözsüz iletişim; kullanıldığı bağlama dayalı olarak çok sayıda amaca hizmet etmektedir. En önemli işlevlerinden biri; konuşmanın yerine geçebilmesi ya da onu tamamlayabilmesidir. Sözsüz iletişim, kişilerin konuşmasının mümkün olmadığı durumlarda bile beden diliyle anlaşmaya olanak tanır.

Kişinin iletişim sürecinde söylediklerini yeterince kavrayabilmek için sözlü ve sözsüz iletişim unsurlarının bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir.

Sözsüz davranışlar çoğu zaman iletişim sürecinin başlamasını ve devam etmesini sağlamakta, etkileşimcilerin geri bildirim alarak iletişimi sürdürmelerini mümkün kılmaktadır. Kişilerarası iletişim sürecinde sözsüz mesajların yerine getirdiği işlevleri şöyle açıklayabiliriz:

Tamamlama: Sözsüz mesajların sözlü mesajlara eşlik etmesine, tamamlama adı verilir. Bir sözsüz mesaj sözlü mesajı açıklayabilir, güçlendirebilir, ayrıntılandırabilir.

Tekrarlama: Sözsüz mesajlar aynı zamanda sözlü olarak ifade edilenlerin tekrar edilmesini, vurgulanmasını, farklı bir biçimde tekrar açıklanmasını sağlamaktadır.

Vurgulama: Kişilerarası iletişim sürecinde konuşma dili ya da sözel iletiler anlatılmak istenenin iletilmesinde ve duyguların dile getirilmesinde yetersiz kalmaktadır. Bununla birlikte, sözcükler genel olarak bilişsel ve düşünsel ilgili bilgileri taşırken, sözsüz mesajlar da duygusal bilgiyi taşırlar. Böylece, sesli olarak ifade edilen mesajların sözsüz işaretlerle pekiştirilmesi sağlanmaktadır.

Çelişme/Çift Anlamlılı: Kişilerin sözlü veya sözsüz mesajları arasında farklılıklar ortaya çıkmasına, çelişme/çift anlamlılık adı verilmektedir.

Yerine geçmek: Sözsüz mesajlar birçok durumda, sözlü mesajların yerine geçerek aynı anlamı iletmektedir.

İlişkileri Tanımlama: Kişilerarası iletişimde ses tonu, mesafe, giyim kuşam özellikleri, duruş vs. sözsüz iletişim ögeleri ilişkilerin nasıl anlaşılması gerektiğini belirlemektedir

Düzenleme: Sözlü etkileşimler yönlendirme ve düzenleme yoluyla aktarılmaktadır. Bu düzenleme ve yönlendirme ise genellikle sözsüz mesajlar aracılığıyla olmaktadır.

İzlenim Oluşturma: Kişilerarası iletişim sürecinde karşılıklı taraflar, belirli bir izlenime sahip olarak kendisini tanıtmakta ve ifade etmektedirler.

Sözsüz İletişim ve Kişilerarası Duyarlılık

Kişilerarası duyarlılık, farklı şekillerde tanımlanabilecek olan bir kavramdır. Bunun oluşumunda sözel ve özellikle de sözlü olmayan iletişimin etkisi vardır. Kişilerarası duyarlılık, bireylerin kişisel, kişilerarası ve toplumsal çevrelerini hissedebilme ve algılama becerileridir. Bu duyarlılık, diğerlerinin sözel olmayan ifadelerine bireylerin nasıl tepki verdikleriyle ilgilidir. Verilen tepki, kişilerarası duyarlılığı olumlu ya da olumsuz yönde etkilemektedir.

Beden dilinin verdiği duygusal mesajları anlayabilmek, kişilerarası duyarlılığın en temel özelliğidir. Bu durum, iletişim sürecini ve kişilerarası etkileşimi pozitif yönde etkiler.

Sözsüz İletişimin Unsurları

Sözsüz iletişimi oluşturan üç unsur vardır:

• Sesli iletişim (sesin tonu, hızı, vurgular vs.)
• Sessiz iletişim (beden dili)
• Nesnel iletişim (kıyafetler, aksesuarlar, kokular, kullanılan renkler, kişiler arasındaki mesafe, yürüyüş ve oturuş biçimi)

Sessiz İletişim (Beden Dili) Kişilerle yüz yüze iletişimde beden dilinin çok önemli bir rolü vardır. Bu ilişkiler içerisinde hiçbir söz etmesek bedenimiz konuşur. Beden dili jestler ve mimiklerle gerçekleşir. Yüz kasların bir anlam ifade eden ya da anlam oluşturmak için kullanımı, mimikleri, diğer bir değişle yüz ifadesini; baş, el, kol, ayak, bacak hareketleri ya da bedenin tümünü kullanmak jestleri oluşturur. Tüm kavramları ele alacak olursak bunları;