Havacılıkta Emniyet Kültürü

Bu durumu koruyabilmek, mevcut kaza risklerini sıfıra indirebilmek için sürekli yatırımlar yapılır. Organizasyon yönetiminde ‘’Uçuş Emniyeti’’ne yapılan yatırım uzun vadede getirisi olan, sürdürülebilirlik için olmazsa olmaz gerekliliktir.

Değerler karar alırken ya da bir sorunu çözmeye çalışırken ürettiğimiz alternatifler arasından seçim yapmak için kullandığımız ölçütlerdir.

Varsayımlar ise (inançlar) neyin doğru ya da yanlış olduğu ile ilgilenir.

Emniyet kültürü, çalışanların kurumlarında uygulanan emniyet seviyesini algılama düzeyi olarak ifade edilebilir bir havacılık örgütünde ise emniyete ilişkin paylaşılan varsayımlar (inançlar) ve değerler topluluğudur.

Bir şirkette değerli olan ön eylemciliktir (proaktivite). İş işten geçtikten, insanlar öldükten sonra önlem almak artık önemini kaybetmiştir.

” Emniyet kültürü, ilk defa 1986’da yaşanan Çernobil Nükleer Santral Kazası sonrasında Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) tarafından 1986 yılında yayınlanan Çernobil Kazası Hakkında Yeniden İnceleme Toplantısı raporunda yer almıştır.

1988 yıllında yayınlanan ve Nükleer Enerji Santralleri için Temel Güvenlik Kuralları isimli raporda ve daha sonra yeniden düzenlemeler içeren raporlar dada emniyet kültürü kavramı sık sık kullanılmıştır

Emniyet kültürü kesin ve açık olarak belirtilmiş genel bir tanımda; bir organizasyonun her düzeyinde, her bir üyesi tarafından paylaşılan, emniyet konularına ilişkin kalıcı değerler ve tutumlar kümesidir.

Reason pozitif bir emniyet kültürünün sahip olması gereken 5 temel öğeden bahseder. Bunlar, adil kültür, raporlama kültürü, bilinç kültürü, öğrenme kültürü ve esnek kültürdür. Sivil Hava Seyir Servisleri Örgütü bunları aşağıdaki şekilde sıralamıştır.

Raporlama Kültürü: Operasyon içerisindeki personel herhangi bir cezai müeyyideye maruz kalma endişesi taşımadan kritik emniyet bilgilerini yöneticilerle rahatça paylaşmalı ve raporlayabilmelidir.

Çalışanlar sorgulanmaktan ve suçlanmaktan çekinmeden havacılık emniyeti konusundaki tüm kaygılarını açıklıkla dile getirebilmelidirler.

Yazılan raporlar suçluyu bulmak için değil , hataların tekrarının önlenmesi amacıyla Adil Kültür bağlamında değerlendirildiği sürece yazılan raporlarda artış olacak; bilinmeyen havacılık emniyet riskleri tanımlanıp iyileştirici önlemler alınabilecektir.

Proaktif havacılık emniyeti bir suçlu aramak, savunma istemek ve cezalandırmak değildir! Proaktif havacılık emniyeti emniyet kültürü bağlamında sağlıklı bir raporlama kültürü ile sağlanabilir .

Adil kültürün temel fikri çalışanlara adil muamele gösterilmesine dayanır sorumluluk beklentilerinin ortaya çıktığı yerde kullanılır ve böylece kimse yanlışlarından dolayı adil olmayan, cezalandırıcı ve suçlayıcı bir davranış beklemez.

Adil kültür şirket üyelerinin düşünce, bilinç ve hafızalarında inanç ve değerler olarak yer almakta şirkete ait yazılı bir metinde bahsedilmeyen bir kavramdır.

Şirket içinde farklı departmanlar, farklı çalışma grupları farklı alt kültürler ve emniyet kültürüne sahip olabilirler ki bunlar da raporlama oranını etkilerler. İş yerindeki cezalandırmalar da bir başka kısıtlayıcı faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.

Ayrıca bir şirkette fazla sayıda olay raporlamalarının olması kuruluşun soruşturmaya tabi tutulmasına da neden olabilmektedir. Bu nedenle bazen şirketlerin raporlama sayısını asgari seviyede tutabilmek için çalışanları cesaretsizleştirdiği de görülmüştür.

Pozitif emniyet kültürü için çalışanların emniyet kültürü ile ilgili uygulamaları sahiplenmesi, ilgi göstermesi ve bu konuda sorumluluk alması gerekmektedir.

Emniyet ile ilgili çalışanların eğitimi kapsamında kısa bilgilendirici konuşmalar, grup toplantıları, seminerler gerçekleştirilebilir.