Finansal Hizmet Kavramı

Hizmetler, finansal olmayan hizmetler ve finansal hizmetler olarak sınıflandırılmaktadır.

Hizmetler somut mallardan farklı bir takım özelliklere sahiptir. Somut mallar, gözle görülüp elle dokunulabilirken; hizmetler yapısı gereği soyut, dokunulamayan, stoklanamayan, eş zamanlı üretilip tüketilen ve standartlaştırılamayan kavramlardır. Hizmetlerin mallardan farklılaşan yapısı, hizmetlerin pazarlanma faaliyetlerini de malların pazarlanması için uygulanan faaliyetlerden farklılaştırmaktadır.

Hizmetler için en genel sınıflandırma; finansal olmayan hizmetler ve finansal hizmetler olarak yapılabilir. Finansal olmayan hizmetler turizm, ulaşım, seyahat, bakım-onarım hizmetleri gibi hizmetlerden oluşmaktayken; finansal hizmetler, finansal piyasalarda işlem gören finansal varlıklar ile ilgili menkul kıymetler, bankacıılık hizmetleri ve sigortacılık hizmetleri gibi hizmetlerden oluşmaktadır. Hizmetlerin özellikleri, finansal hizmetler için de geçerlidir. Bu özelliklerin yanı sıra, finansal hizmetlerin kendine has bir takım özellikleri de bulunmaktadır. Finansal hizmetler, parasal olaylar ile ilgili, güvene dayalı olan ve anlık değişebilen hizmetlerdir.

Finansal hizmetler, fon talep edenler ile fon sağlayıcılar için son derece önemli varlıklardır. Dolayısıyla finansal hizmet sunan kuruluşların bu hizmetleri sunuş biçimleri hem kuruluşların kendi başarılarını ve rekabet üstünlüklerini hem de müşterilerin sunulan hizmetlerden memnun olup olmamalarını etkilemektedir.

Finansal hizmetler, finansal piyasalarda faalliyet gösteren kurumların sunduğu hizmetlerdir. Genel olarak üç başlık altında toplanmaktadırlar.

Finansal piyasa; fon kullananların, fon arz edenlerin, fon akımlarını düzenleyen kurumlar ile finansman araçları ve bu sistemin düzgün işlemesini sağlayan hukuki düzenlemelerden oluşmaktadır. Finansal piyasanın unsurlaları; tasarruf sahipleri, yatırımcılar, yatırım ve finansman araçları, finansal aracı kurumlar ile düzenleyici ve denetleyici kurumlardan oluşmaktadır.

Burada adı geçen tasarruf sahipleri ve yatırımcılar; kişiler, şirketler ve devletten oluşmaktayken, aracı kuruluşlar ise bankalar ve diğer aracı kurumlardır.

Finansal piyasalar çeşitli kriterlere göre sınıflandırılmaktadır. Finansal piyasalar finansal varlığın niteliğine göre sınıflandırıldığında borç ve ortaklık piyasaları olarak iki gruba ayrılmaktadır. Eğer borçlanma araçlarının alınıp satılması söz konusu ise borç piyasası, ortaklık hakkı sağlayan finansal varlıkların alınıp satılması söz konusu ise ortaklık piyasasından söz etmek mümkündür. Finansal varlıkların alınıp satılmasına göre de finansal piyasalar iki gruba ayrılmaktadır. Eğer finansal varlıklar ilk kez el değiştiriyorsa, birincil piyasalar, daha önceden alınıp satılmış finansal varlıkların tekrar alınıp satılması söz konusu ise ikincil piyasalar söz konusudur. Diğer bir sınıflandırma ise organize ve tezgah üstü piyasalar ayrımıdır. Finansal varlıkların fiziki bir mekanı olan piyasalarda gerçekleşmesi (Borsa İstanbul gibi) organize piyasaları; işlemlerin telefon ve internet aracılığı ile gerçekleştiği piyasalar ise tezgah üstü piyasaları ifade etmektedir.

Finansal varlıklar ile ilgili işlemlerin anında gerçekleştiği piyasalar, spot; gelecekte gerçekleştiği piyasalar ise vadeli piyasalar olarak tanımlanmaktadır. Bir başka sınıflandırma ise, piyasalarda işlem gören finansal varlıkların vade sürelerine göre olmaktadır. Eğer işlem gören finansal varlıklar, bir yıla kadar vadeye sahipse para piyasaları; bir yıldan uzun vadeye sahipse, sermaye piyasaları söz konusudur. Para piyasasında işlem gören finansal varlıklar, menkul kıymetlerden (hazine bonosu, finansman bonosu, banka kabulleri, repo, bankalar arası para piyasası fonları, pazarlığa dayalı mevduat sertifikaları ve euro dolar) oluşmaktadır.

Sermaye piyasasında işlem gören finansal varlıklar ise; hisse senetleri, tahvil, ipotek senetleri ve kar/zarar ortaklığı belgeleridir.

Finansal piyasalarda en önemli aracı kuruluşlar bankalar olarak ifade edilebilir. Bankaların tanımı, görevleri ve sunduğu finansal hizmetler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.

Bankaların Sunduğu Finansal Hizmetler: Bankaların sunduğu finansal hizmetler genel olarak; mevduat hizmetleri, kredi hizmetleri ve diğer bankacılık hizmetleri (kredi kartı işlemleri, ticari senet işlemleri, para transferleri, tahsilat işlemleri, ödeme işlemleri, döviz alım-satım, saklama işlemleri, yatırım işlemleri, sigorta hizmetleri, danışmanlık işlemleri gibi hizmetler) olarak sınıflandırılmaktadır.

Sigorta Şirketleri: Sigorta şirketleri, kişi ve kurumları olası risklere karşı koruma amaçlı düzenlenen finansal hizmetleri sunmaktadır.

Diğer Aracı Kuruluşlarım sunduğu finansal hizmetler ise, finansal kiralama ve faktoring hizmetleri ile, borsalar, aracı kurumlar, yatırım ortaklıkları, portföy yönetim şirketleri, yatırım danışmanlık şirketleri, forfaiting şirketleri, sosyal güvenlik kurumları, bireysel emeklilik şirketleri ve tüketici finansman şirketlerinin sunduğu finansal hizmetleri kapsamaktadır.