Çoklu Ortamın Tanımı ve Çoklu Ortam Ürünlerinin Temel Özellikleri
Bilgi paylaşımı için ortam (medya) gerekmektedir. Bu ortam, her ne kadar basılı kaynaklar şeklinde varlığını sürdürse de elektronik kaynaklar çoktan bilgi çağındaki yerini almıştır. En bilinen bilgi kaynağı ortamı olan metin ile resim, ses, video, grafik, çizim, müzik gibi ortamlar ikişerli, üçerli, dörderli birleştirilerek birbirinden farklı çoklu ortam varyasyonları oluşturulmuştur. Hedeflenen fayda çerçevesinde bilgi toplumu insanına sunulmak üzere, gerek bilgisayar gerekse farklı elektronik ortamlarda birleştirilen kaynaklar, çoklu ortam uygulamalarına dönüştürülmüştür. İletimi, yayımı ve paylaşımı için teknik alt yapılar oluşturulmuş ve cihazlar geliştirilmiştir.
İnternet hızının artışı, web teknolojilerinin gelişmesi ve nesnelerin interneti ile elektronik cihazların bu büyük ağa dâhil edilmesi neticesinde çoklu ortam araçları yeni bir nesile geçiş yapmıştır. Akıllı cep telefonları, tablet bilgisayarlar, aksiyon kameraları gibi cihazlar kendi başlarına çoklu ortam ürünü oluşturabilir yetenekler ile donatılmışlardır.
Çoklu ortam araçları temelde ikiye ayrılır: Elektronik (donanımsal) araçlar ve yazılımsal araçlar. Bir sistemin fiziksel bileşenleri (mekanik bileşenler, kablolar, elekronik bileşenler v.b.) donanım olarak tanımlanabilir. Donanımsal çoklu ortam araçlarından bazıları şöyle sıralanabilir; dijital kamera, dijital fotoğraf makinesi, dijital ses kaydedicisi, VR gözlük, mikrofon, hoparlör, kulaklık, video oynatıcı cihazlar, bilgisayar, tablet, akıllı mobil telefon, akıllı tahta ve kiosk.
Çoklu ortam ürünlerinin geliştirilmesinde donanımsal çoklu ortam araçları kadar üzerinde çalışılan yazılımsal araçlar da önemlidir. Bilgisayar, tablet, akıllı telefon, akıllı tahta ve kiosk gibi araçlar yazılımsal araçların çalışması için bir platform görevi yapmaktadır.
Yazılımsal araçlardan bazıları şöyle sıralanabilir; dijital öyküleme yazılımları, resim işleme yazılımları, video işleme yazılımları, dijital oyun yazılımları, infografik yazılımları, animasyon ve çizgi film yazılımları.
Çoklu ortam ürünlerinin temelde birleştiği ortak özellikleri bulunmaktadır. Kullanılan elektronik ve yazılımsal araçlar farklı olabilir, birleştirilen ortam (medya) varyasyonları farklı olabilir ancak tüm çoklu ortam ürünlerinde aşağıdaki özellikler olmalıdır:
- Çoklu ortam ürününün içeriği
- Ürünün sahip olduğu özellikleri
- Yapısal planlama ve organizasyon
- Sanal ve gerçek kontroller
- Ürünün görünüşü ve etkisi
Ürünün kullanıldığı alan her ne olursa olsun konuya uygun bir içeriği olmalıdır.Çok fazla çoklu ortam aracının kullanılması zaman ve maliyet olarak ürüne yansıyacaktır. Çoklu ortam ürün özelliklerinden bahsedildiğinde internet bağlantısı, iki veya üç boyutlu yapısı, kolay geçişler sağlayan butonlar, tek veya çok kullanıcılı olması, kullanıcı ile etkileşim ekranlarının etkinliği gibi özellikler göz önüne getirilmelidir. Ürünün hedefi ve içeriği iyi dengelenmelidir. Bunları destekleyecek ürün özellikleri ve kontrol mekanizmaları iyi belirlenmelidir. Başlangıç, ilerleyiş ve bitiş içeriğe göre planlı olmalıdır. Hedef kitle karmaşık bir yapı içerisine girdiğini hissetmeden rahatça ürünü kullanabilmelidir. Ürün ile hedef kitle, daha doğrusu kullanıcı arasındaki etkileşim sanal ve gerçek kontroller sayesinde sağlanır. Bilinen ve sık kullanılan gerçek kontroller dendiğinde akla ilk önce bilgisayar klavyesi, faresi veya oyunlarda kullanılan farklı tuş takımlarına sahip joystick ler gelmektedir. Üründe odaklanma dikkate alınmalıdır. Özellikle web tabanlı tasarımlarda aynı sayfada kullanılan renklerin sayısı, uyumu odaklanmayı artırıp azaltabilir. Sunulmak istenen tüm içeriğin tek bir sayfaya sıkıştırılması kötü bir örnektir. Bağlantılar kullanılarak bir plan çerçevesinde içeriğin daha alt kısımlara ayrılıp geçişler sağlanması etkinliği artırıp karmaşıklığı azaltacaktır.