Head Start Programı

Head Start programı, 1965 yılında ABD’de özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük olan ailelerdeki çocukların eğitimi için hükümet tarafından desteklenerek oluşturulmuş olan okul öncesi eğitimi yaklaşımıdır. Programı yürüten Amerikan Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı Head Start Ofis Yönetimi’dir. Bu programın temel amacı, sosyoekonomik seviyeleri düşük olan ailelere hem çocuk gelişimi ve eğitimi hakkında bilgiler vermek hem de çocukları ilköğretime hazır hâle getirmektir. Programda sunulan hizmetler aile merkezleri, aile çocuk bakım merkezleri ve çocukların kendi evlerinde verilmektedir. Head Start programı sayesinde, çocukların sağlıklı gelişimleri desteklenmiş, aile içi etkileşimler artırılmış ve bu sayede düşük sosyoekonomik düzeyden gelen çocuklar topluma kazandırılmaya çalışılmıştır. Head Start programının üç temel amacı vardır. Bunlar: Erken öğrenme ve gelişim, sağlık ve aile refahıdır. Head Start programı, gelişimin bir bütün olduğunu ve bu yüzden çocuğun sağlıklı bir gelişim gösterebilmesi için hem okulun hem de ailenin çocuğa katkı sağlaması gerektiğine inanmaktadır. Bu yüzden ebeveyn katılımı, çocukların sağlığı, ailenin refahı ve sosyal hizmetler programın 4 temel alanıdır. Bu 4 temel alanı bir binanın kolonları olarak görebiliriz. Yani, hepsi hem birbirine bağlıdır hem de binanın sağlam temellere inşa edilip ilerleyebilmesi bu kolonların sağlamlığına bağlıdır.

Head Start programı 4 alt alana ayrılmaktadır. Bunlar: Kurum Merkezli Head Start Programlar, Ev Merkezli Head Start Programları, Göçmen Aile, Mevsimlik İşçi Aile ve Yerli Amerikalı Aile Programları ve Erken Head Start Programları. Head Start programının kendine özgü 10 özelliğini şu şekilde sıralayabiliriz:

Çocuğa bütüncül yaklaşır
Anne -babalar çocuğun ilk öğretmenleridir.
Anne -babalar programın ortaklarıdır
Engelli çocuklarda programda yer alır
Çocuklar ve ailelerine psikolojik danışmanlık hizmetleri sağlanır.
Ailesinde iki dil konuşulan çocuklara ayrı eğitim programı uygulanarak iki dilli olmaları teşvik edilir.
Doğumdan önce hamilelikte başlayan ve beş yaşına kadar süren sağlık hizmeti sunulur.
Federal yardım olmasına karşın yerel mahalle düzeyinde kurumlara destek verilir.
Programın kalite kontrolü için kapsamlı izleme ve düzenleme sistemi bulunur.
Program çalışanları, gönüllüler ve anne babalarına yönelik teknik destek, kısa süreli eğitim ve yardımlar yapılır.

Kurum merkezli Head start programları, kreşler ve anaokullarında yürütülür. Bu kurumlarda yürütülen programlarda, materyallerin ilgi çekici olmasına ve çocuğun göz hizasında bulunmasına dikkat edilir. Çocukların bu materyalleri oynayıp, keşfetmelerine olanak tanınır. Çocukların materyalleri ve etkinliklerini seçme hakkına saygı gösterilir. Öğretmenler, çalışmalarında çocuklara rehber olurlar.

Head Start program müfredatının ilk önemli aşaması, her çocuğun büyüme ve gelişmesinin kayıt altına alınıp değerlendirilmesidir. Bu sayede çocuğun bireysel ihtiyaçlarına uygun materyaller kullanılarak etkinlikler planlanır. İkinci olarak, çocuğun gelişimi tarama araçları kullanılarak güçlü yanları, ihtiyaçları ve ilerlemesi tespit edilir. Daha sonra çocuklara ve ailelerine yönelik etkinlikler ve çalışmalar hazırlanarak çocukların gelişimleri desteklenmeye çalışılır.

Head Start programına alınan çocuklar, düşük sosyoekonomik seviyedeki ailelere sahip olduklarından dolayı risk grubu içerisinde değerlendirilir. Bu çocuklar aslında bir kısır döngünün içerisindedir. Maddi açıdan sorun yaşayan aileler, daha fazla işte çalışmak zorunda kalmakta ve çocuklarını gelişimine destek olamamaktadır veya bu aileler maddi sıkıntıların getirdiği problemleri çocuklara yöneltmekte, bu şekilde çocuklarını yine ihmal etmiş olmaktadır. Bu ihmal ve gelişimlerinin desteklenmeme durumu çocukların bu kısır döngünün içerisinden çıkmalarına engel oluşturmaktadır. Yani çocuklar, büyüyüp yetişkin olduklarında kendi ebeveynlerinin onlara davrandığı gibi çocuklarını yetiştirmektedirler. Head Start programı ile ABD hükümeti bu kısır döngüyü kırmak ve risk grubundaki çocukları topluma kazandırmayı amaçlamaktadır. Bu hedef kapsamında duygusal gelişime odaklanmakta ve duygu düzenleme stratejileri ile bilişsel gelişimi artırmayı hedeflemektedirler. Örneğin, Head Start programına devam eden bir çocuğun yaptığı etkinlikler “Çok güzel gidiyorsun, böyle devam etmelisin” şeklinde övülerek yaptığı çalışmaya devam edip, bir üst etkinliğe geçişi desteklenmektedir. Bu sayede Head Start eğitim programına katılmış olan çocuklar, hem okula hem de hayata hazırlanmaktadırlar.