Bellekler
Bilgisayarda bellekler, giriş, çıkış ya da sonuç verilerini ve bu verileri işlemek için gerekli olan komutları depolamaktadırlar.
Bellekler, kapasite ve erişim süresi ve CPU’ya yakınlığı göz önüne alınarak sınıflandırılmaktadır.
Bellekler genel olarak dahili bellekler ve harici bellekler olmak üzere ikiye ayrılır.
Birincil bellekler, kaydediciler ve önbellekler, dahili bellek çeşitleridir.
Sabit (Hard) diskler, optik diskler, katı hâl diskler (SSD), flash diskler, hafıza kartları ve bulut depolama yaygın şekilde kullanılan harici bellek çeşitleridir.
Bilgisayar, en yüksek hızı ve bellek kapasitesini sağlayacak şekilde düzenlenmiş bir bellek hiyerarşisi kullanır.
Kaydediciler hiyerarşide birinci sırada olan yani CPU’ya en yakın belleklerdir. Daha sonra kaydedicileri sırasıyla önbellekler, birincil bellekler ve harici bellekler takip etmektedir.
Bit, bir belleğin en temel birimidir ve ikili sayı sisteminde tek bir basamağı temsil etmektedir. Bir bit, “0” ya da “1” değerini alabilmektedir.
8 adet bitin bir araya gelerek oluşturduğu diziye bayt denmektedir. Bir bayt, bilgisayar tarafından işlenen en küçük veri dizisidir. Bir bayt, 28 = 256 farklı bit kombinasyonunu saklayabilmektedir.
Kaydediciler, CPU'nun içinde bulunur ve doğrudan CPU tarafından erişilebilir.
Kaydediciler verilerin yüksek hızda aktarılması ve işlenmesi için kullanılmaktadır.
Önbellek, çalışma hızındaki uyumsuzluğu azaltmak için CPU ile ana bellek arasına yerleştirilen küçük bir bellek yongasıdır.
L1 önbelleği, CPU’ya en yakın ve en yüksek hızda olan önbellek çeşididir.
L2 önbelleği, L1 önbelleğine göre daha fazla depolama kapasitesine sahiptir ancak hız olarak da daha yavaştır.
L3 önbelleği, en fazla depolama kapasitesine sahip önbellek olmasına karşın hızı en düşük olan önbellektir.
Birincil bellekler bilgisayarın o anda kullanmakta olduğu program ve verileri depolamak için kullanılır. Ana bellek olarak da adlandırılabilir. RAM ve ROM olmak üzere iki çeşittir.
RAM, geçici depolama yapan bir bellek biçimidir. Kısa süreli olarak depolanan bilgiler, bilgisayar kapatıldığında kaybolmaktadır. Yapısal olarak RAM’ler dinamik (DRAM) ve statik (SRAM) olmak üzere iki çeşittir.
Statik kelimesi, güç sağlandığı sürece belleğin içeriğinin koruduğunu belirtmektedir. Güç kesildiğinde statik RAM’deki veriler kaybolur.
DRAM, SRAM'den farklı olarak, verileri korumak için sürekli olarak yenilenmelidir. DRAM, ucuz ve küçük olduğu için çoğu sistem belleği için kullanılmaktadır.
ROM, sadece okunabilen, üzerinde değişiklik yapılamayan bellek çeşididir. Veriler, üretim sırasında ROM’larda kalıcı olarak saklanır.
ROM'lar, MROM PROM, EPROM, EEPROM gibi türlerden oluşmaktadır.
Harici belleklerin depolama kapasitesi, dahili belleklerin kapasitesinden çok daha büyüktür, ancak hızları daha yavaştır. Genelde sistem programlarını, komut ve veri dosyalarını saklamaktadırlar. İkincil bellek olarak da bilinmektedir.
Flash bellek, kaynak gücü kesildiğinde bile depoladığı bilgiyi tutabilen ve elektronik olarak içeriği silinip, yeniden yazılabilen bellek çeşididir.
Katı hâl sürücüleri, (SSD), hard disklerin yerini alan ve onlardan daha hızlı, kompakt ve güvenli veri depolama aygıtlarıdır.
Hafıza kartı, bir bilgisayar veya mobil cihazdaki bir yuvaya takıp çıkarılabilir bir flash bellek aygıtıdır.
Bulut depolama, internet veya özel bir ağ bağlantısı üzerinden erişilebilen ve internet üzerinde dosya ve veri saklanmasını sağlayan bir harici depolama çeşitidir.
USB flash disk, flash bellek ve evrensel seri veri yolu (USB) arabirimini içeren, veri depolama amacıyla kullanılan bir bellek aygıtıdır.
Optik disk, lazerle yazılan ve okunan, metal, plastik ve ciladan yapılmış düz, yuvarlak, taşınabilir bir diskten oluşur.
Hard disk, verileri, yönergeleri ve bilgileri depolamak için manyetik parçacıklar kullanan bir ya da daha fazla esnek olmayan dairesel plaka içeren bellektir.