Kültür Temelli Alternatif Turizm Türleri

Bu ünitede kültür temelli alternatif turizm türleri olan kültürel miras turizmi, dark turizm, diaspora turizmi, etnik turizm ve ipek yolu turizmi kavramları açıklanmaya çalışılmıştır.

Kültür turizmi kapsamı oldukça geniş bir turizm türüdür. Kültür turizmi denilince ilk akla gelen bir bölgenin hâlihazırdaki, o an yaşanan kültürünün turistler tarafından yaşanmasıdır. Başka bir deyişle, bir destinasyonda kültür turistleri tarafından kültürün deneyimlenmesidir. Kültür turizminin amaçları arasında hâlihazırdaki kültürel değerleri korumak ve yeniden hareketlendirmek, canlandırmak, yaşatmak, kültürel değerleri koruma bilincini yerel halkta oluşturmak, fiziksel yapıları kültürüne göre geliştirmek ve oluşturmak, yerel halkın öncelikli olduğu destinasyonlar oluşturmak yer almaktadır. Diğer taraftan, kültür turizmi ile kültürel miras turizmi arasında farklılıklar bulunmaktadır. Kültür turizmi bir toplumun tüm kültürel varlıklarına odaklanmaktadır. Kültürel miras turizmi, özellikle miras alanları gibi bir destinasyonu diğer destinasyonlardan ayıran kendine özgü somut ve soyut unsurları kapsamaktadır.

Kültürel miras turizmi ise bir destinasyonun diğer destinasyonlardan ayırt edilebilen özellikle miras alanları gibi kendine özgü somut ve soyut unsurlara odaklanır. Kültürel miras turizmini, başta miras alanları olmak üzere tarih ve mimari yapıtlar, sanatsal açıdan önemli taşınmaz nesneler, arkeolojik yapılar ile günümüzde toplum tarafından inşa edilen kültürü korumaya yönelik yapılara ve somut olmayan kültürel miras unsurlarına yönelik yapılan ziyaretler olarak tanımlamak mümkündür.

Dark turizm kelime anlamı olarak karanlık turizmi çağrıştırmaktadır. Karanlık kelimesinin çağrıştırdığı alanlar arasında özellikle savaş alanları, toplu cinayet alanları, büyük trajedilerin yaşandığı yerler, yaşamayan ünlü kişilerin evleri, türbeler, suikast veya terör ile bağlantılı saldırı alanları, soykırım bölgeleri, felaket bölgeleri gibi birçok alan yer almaktadır. Bütün bu alanlara yapılan ziyaretler dark turizm kapsamında değerlendirilmektedir.

Diaspora turizmi, özetle insanların kökenlerini bulmak için anavatanlarına gitmesi anlamına gelmektedir. Diaspora turizminin kültür temelli alternatif turizm türleri içerisinde yakın ilişkili olduğu türler, kültürel miras turizmi, dark turizm, inanç turizmi ve etnik turizmdir. Diaspora turizmi, bu alternatif turizm türlerinin içerisinde veya altında bir turizm türü gibi algılansa da anavatanlardan uzaklaşarak başka ülkelerde azınlık olarak yaşamaları olarak tanımlanan diasporanın içindeki derin anlamdan dolayı diaspora turizmi farklı bir alternatif turizm türü olarak değerlendirilmektedir.

Etnik turizm, özetle kültürel ve egzotik deneyim yaşamak ve özel etnik gruplarla iletişime geçmek için yapılan ziyaretler olarak adlandırılabilir. Turistik ziyaretler esnasında, insanların dans ya da tören gibi performansları ve etnik gruplar ile ilgili ürünleri deneyimlemek ve tüketmek etnik turizmin motivasyonları veya faaliyetleri arasında önemli bir yere sahiptir. Etnik grup ile kasıt ortak tarihî, kültürü, dinî, dili ve yaşam tarzını paylaşan farklı sosyokültürel insanlardır.

İpek Yolu turizmi, tarihî ipek yolu üzerindeki durak noktalarına ve yol boyunca görülmesi gerek yerlere yapılan turistik amaçlı seyahatlerdir. İpek Yolu, Asya'yı Avrupa'ya bağlayan bir ticaret yolu olmasının ötesinde, 2000 yıldan beri bölgede yaşayan kültürlerin, dinlerin, ırkların da izlerini taşımakta ve olağanüstü bir tarihi ve kültürel zenginlik sunmaktadır. Orta Asya Türk cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanmalarından sonra, İpek Yolu’nun hem bir ticaret yolu, hem de tarihî ve kültürel değer olarak yeniden canlandırılması gündeme gelmiş, bu yol boyunca inşa edilmiş ve artık kullanılmayan yapıların, yeni işlevler kazandırılarak korunmaları ve yaşatılmaları için çalışmalar başlatılmıştır. İpek Yolu üzerinde ülkemizde yer alan 11 kervansaray bulunmaktadır. Bu bölgelere yapılan ziyaretler İpek Yolu Turizmi kapsamında değerlendirilmektedir.

Kültür temelli alternatif turizm türleri arasında yer alan “İnanç Turizmi” ve “Etkinlik Turizmi”, geniş bir biçimde ele alınmak üzere diğer ünitelerde yer almaktadır.