Alternatif Turizm Kavramı ve Kapsamı

Alternatif turizm; modern tüketime karşı olan, maceracı, gezgin, doğal ya da romantik bir yer arayan kişilerin kitle turizmine olan tepkileri olarak ortaya çıkmıştır. Alternatif turizm kavramı, kaynakların tüketilmesine tepki olarak “adil” bir turizm fikrini vurgulamakta, “ karşılıklı anlayışı ilerletmeye çalışarak çevresel ve kültürel bozulmaları önleyebilmek için yapılan tüm çabaların toplamı” olarak tanımlamaktadır. Alternatif turizm kavramı; literatürde “yumuşak turizm”, “sorumlu turizm”, “yeşil turizm”, ve eko - turizm”, “özel ilgi turizmi”, “sürdürülebilir turizm” gibi turizm kavramları ile birlikte anılmaktadır. Alternatif turizm bu turizm türlerini içine alan bir şemsiye gibidir ve hepsini kapsamaktadır.

Alternatif turizm kitle turizminden farklı bir pazara sahiptir. Alternatif turizm pazarı, turistleri pasif hâle getiren kitle turizminin sunmuş olduğu paket turların aksine turistlerin aktif katılımını sağlayan farklı bir turizm modeli önermektedir. Bu model; alternatif turizme katılanların ziyaret ettikleri bölgelerin özelliklerine ve gittikleri bölgelerdeki doğal çevreye ve kültürel yaşam tarzına aktif olarak katılma isteği göstermelerini içermektedir. Alternatif turizm, tüketicilere daha kişiselleştirilmiş bir seyahat deneyimi sağlamak için post - fordizmden türetilen "niş" pazardır. Alternatif turizmde de bu anlayışla hareket edilerek her şey dâhil paket turlardan vazgeçilerek bireylerin ya da küçük grupların istek ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak onlara uygun turizm ürünleri oluşturulmaktadır. Alternatif turizm türlerinin geliştirilmesi ile yerel üretici ve satıcıların turistle iletişim kurmaları ve onlardan alışveriş yapmaları sağlanarak turizmin bölge ekonomisine faydaları arttırılmaktadır.

Alternatif turizmin çıkış amacı, kitle turizminin olumsuz etkilerini azaltmak ve yerel halkın turizmden pay almasını ve turizm faaliyetleri içinde olmasını sağlamaktır. Ancak alternatif turizm planlaması yapılırken, doğru yönlendirme yapılmazsa bu turizm türünün de topluma ve çevreye zararlı sonuçları olabilecektir. Bu nedenle alternatif turizme yönelik şu eleştiriler yapılmaktadır Kozak ve Bahçe (2009);

Alternatif turizmin kontrol edilemediğinde kitle turizmine benzer bir özellik kazanması,

Bazı alternatif turizm türlerinin kontrol edilemediğinde çevresel tahribatlara ve sorunlara neden olabilmesi,

Turizm yatırımlarında güçlü yerel seçkinlerin kontrol yeteneğinin artması gibi sorunlara neden olabilmesi,

Yerel halkın ekonomik kaygıları ve rekabette öne geçebilme çabalarının, yerel halkı ve yatırımcıları bu kuralları ihlal eden davranışlara yönlendirebilmesidir.

Sonuç olarak alternatif turizm, müşteri istek ve beklentilerinde oluşan değişimleri göz önünde bulundurarak yeni turizm türleri sunmayı amaçlamaktadır. Alternatif turizm ürünü, yavaş gelişim gösteren turizm faaliyetlerini, optimum kârlılığı, uzun vadede turistik gelişmeyi temsil etmektedir. Alternatif turizm; kültür, spor, doğa, gastronomi, kongre, festival, inanç, kumar, alışveriş, intihar, sanal, vb. turizm türleri gibi çok çeşitli turizm türleri sunmaktadır.