Biyogüvenlik

Biyogüvenlik, hayvanlardan elde edilen et süt yumurta gibi gıdaların, bölgedeki işletmelerin üretim sağlığını korumayı, besin veya temas yoluyla hayvanlardan insanlara geçebilen zoonoz hastalıkları engellemeyi, ve çevre sağlığı ve dengesini sürdürmeyi amaçlamaktadır.

Biyogüvenlik, bu amaçla alınacak tüm tedbirleri kapsayan bir işlemler dizinidir. Her türlü hastalık etkeni ve maddelerinin, hayvanlara ve hayvansal ürünlere bulaşmaması ve yayılmaması için geliştirilmiş ve geliştirilmeye devam eden bir dizi kuralları, tedbir ve uygulamaları kapsar.

Hayvancılık işletmelerinde, detaylı bir biyogüvenlik planının olması elzemdir. Özellikle kanatlı işletmelerinde, çok daha detaylı biyogüvenlik güvenlik şartları gereklidir. Canlı hayvan ve et ticaretinin her geçen gün arttığı dünyada, biyogüvenlik önlemleri, ticaretin önemli ve hayati kısmını oluşturmaktadır. Ayrıca, biyolojik silah/terörizm gerçekliği de ülkelerin, biyogüvenlik şartlarını daha çok önemsemesine sebep olmaktadır. Dolayısıyla, bulaşıcı hastalıkların önlenmesinde, hayvanlardan birbirlerine ve çevreye biyolojik organizmaların yayılmasını engelleyici yollar geliştirilmektedir.

Etkili bir biyogüvenlik planında, hasta veya enfekte hayvanların girişini engellemek, hastalıklara karşı vücut direnci artırabilmek, hastalık etkenlerinin hayvana ulaşmasını engelleyecek şekilde bir dizi önlem almak gerekir.

Yemler, üretildiği yerde veya işletmedeki depolanması esnasında, kemirgenler ve kuşlarla ve diğer hayvanlarla taşınan bakteri ve paraziter hastalıkların spor veya yumurtaları ile bulaşık olabilir. Uygun olmayan şartlarda depolanan yemler, bazı toksinlerin, küf ve mayaların oluşması açısından da risklidir.

Su, beraberinde bir çok enfeksiyon kaynağının, hayvan vücuduna girmesi için bir araç olabilir. Bu amaçla su hijyeni ve kontrollerinin yapılması, hayvan sağlığı açısından önemli noktalardan biridir.

Otlak ve meralarda, başka sürülerin dışkı, idrar ve diğer vücut atıkları ile çevreye çok miktarda enfeksiyon ve parazit etkeni yayılabilir. Ayrıca, merada ölen hayvanlar da mera ve otlağı, hastalık açısından riskli bir bölge hâline getirir.

Fare ve sıçanlar, kuşlar ve diğer sinek ve benzeri eklembacaklılar, su, yem ve dışkıdan aldıkları hastalık etkenlerinin hayvana bulaşması için aracılık ederler.

İnsanların, işletmenin biyogüvenlik kurallarına uymaması veya aksatması ile, başka bölgeden ve barınaktan işletmeye gelen bir ziyaretçi, bir işletmeden diğerine hastalık etkeni bulaştırabilir.

Dezenfeksiyon, hastalık yapabilme gücü olan (patojen) mikroorganizmaların yok edilmesi ve etkisiz hâle getirilmesi işlemleridir.

Sterilizasyon, hastalık yapabilme gücü olan ve olmayan (apatojen) mikroorganizmalar ve sporlarının dahi yok edilmesi işlemleridir.

Canlıların sağlığına zarar verebilecek tüm şartların ortadan kaldırılması işlemleri ve önlemlerin bütününe ise hijyen adı verilir.

Antiseptik, epitel yüzeylere uygulanabilen, mikroorganizmaların yıkımlanması veya baskılanmasına neden olarak büyümeleri veya çoğalmalarını önleyen ancak hayvana zararı olmayan kimyasal maddedir.

Rutin biyogüvenlik önlemleri haricinde, işletmede enfeksiyon odağı veya salgın hastalık şartlarında, hastaların bulunduğu ünite, temizlenmeli ve izole edilmelidir. Hasta hayvan ile temasta olan, altlık, dışkı, yataklık, alet ekipman, zemin, hızla temizlenerek dezenfektanlar kullanılmalıdır. Barınak zeminindeki atık, dışkı, altlık ve ölü hayvanlar, derin kireç kuyusuna gömülmeli veya yakılmalıdır. Barınaktaki malzemeler, alet ve ekipmanlar, dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. Toprağın ve bitkinin, hasta hayvanın salgı, dışkı ve atığı ile bulaşmışsa, toprak ve bitkiler, kazınarak derine gömülmelidir ve barınak atıkları, su kaynağı ve yem depoları, kontrol altına alınmalıdır.

İşletmede, hastalık tespiti hâlinde, kritik noktalardaki biyogüvenlik önlemleri gözden geçirilmelidir.

Sağlıklı ve refah düzeyi yükselmiş hayvan ve sağlıklı sürü, sağlıklı hayvansal ürün elde edilir. Hayvan ve hayvansal ürünlerin ekonomik değer artar. Hayvanlarda antibiyotik, ilaç ve diğer kimyasal maddelerin kullanımının azalması ile ekonomik kazanç sağlanır. Hayvansal ürünlerde ilaç ve antibiyotik, kimyasal madde kalıntısı bulunmaması ile sağlıklı gıda üretimi sağlanır.