Et, Yumurta ve Yapağı Verimi

Et verimi hayvansal üretimde en önemli yeri tutar. Süt sığırcılığı ve sütçü koyun ve keçi ırkları hariç tutulursa hayvan yetiştiriciliğinde temel amaç et verimidir . Et verimi dendiğinde ilk akla gelen hayvanlardaki büyüme ve gelişmedir. Yani hayvandaki canlı ağırlık artışıdır. Bu artış ne kadar yüksek ise et verimini oluşturan hayvandaki karkasın ağırlığı da o kadar fazladır.

Canlılarda büyüme zigottan başlayıp ergin yaşa kadar devam eden bir süreçtir. Büyümenin en belirgin özelliği canlı ağırlık artışıdır. Esas büyüme kas, kemik ve organlardaki doku artışıdır. Dokulardaki yağ birikiminden ileri gelen canlı ağırlık artışı büyüme olarak kabul edilmez.

Büyümeyi etkileyen çok çeşitli faktörler vardır. Bunlar doğum öncesi ve sonrasına göre değişiklik gösterirler. Genel olarak büyümeye ırk, cinsiyet, besleme durumu, ananın vücut yapısı, yavru sayısı, ana yaşı, bakım ve idare gibi unsurlar etki etmektedir. Büyüme hormonal sistem tarafından kontrol edilmektedir.

Et verimi denilince hayvanların kesiminden sonra elde edilen karkas anlaşılır. Ancak karkasında yenilebilir et miktarı önemlidir. Et verimini etkileyen bir çok faktör vardır. Bunlardan bir kısmı hayvana bağlı faktörlerdir; ırk, yaş, cinsiyet, kondisyon gibi, bir kısmı ise bakım, besleme, hayvan sağlığı gibi çevreye bağlı faktörlerdir.

Karkas , hayvan kesilip deri, baş, ayaklar ve iç organlar ayrıldıktan sonra geriye kalan gövde kısmıdır. Koyun karkaslarında böbrekler ve böbrek bölgesi yağları karkasa dâhildir. Karkas kalitesinin bir göstergesi olarak kabul edilen karkas randımanı , karkas ağırlığının kesim öncesi ağırlığa oranı olarak hesaplanır.

Karkas parçalama türlere göre farklılık göstermektedir. Sığırlarda karkas önce ortasından ikiye ayrılır, yarım karkas hâlinde, isteğe göre de her bir yarım tekrar ikiye ayrılarak çeyrek karkas hâlinde satışa sunulur. Koyunlarda ise bütün hâlinde piyasaya sürülür. Sığır karkaslarında toplam et, karkasın yaklaşık %80 kadarını oluşturur. Geri kalan yaklaşık %20'sini kemik meydana getirir

Yumurta insan beslenmesinde oldukça önemli bir yeri vardır. Üretimi kolay, ucuz, lezzetli ve besin değeri yüksek bir gıda maddesidir. İçinde ihtiva ettiği vitamin, mineral ve diğer yararlı unsurlarla anne sütünden sonra insan vücudunun ihtiyaçlarına en uygun tek besin maddesidir.

Yumurta dıştan içe doğru sırasıyla şu kısımlarda oluşur; yumurta kabuğu, kabuk altı zarları ve hava boşluğu, yumurta akı ve yumurta sarısı.

Tavuklar günde bir defa yumurtlarlar. İki yumurtlama arası süre 24 -26 saattir. Yumurta verimi çeşitli iç dış etkenlerin kontrolü altında şekillenir. FSH ve LH hormonları ile yumurtalıklarda follükül gelişimi ve yumurtlama olayı meydana gelir. FSH hormonu yumurtalıkta veya ovumda follikül gelişimini sağlarken, LH hormonu da yumurtalıktan ovumun serbest bırakılmasını sağlar.

Normal bir yumurta 56 -58 g arasındadır. Yumurtanın yaklaşık %11’i kabuk, %57’si yumurta akı, %32’si yumurta sarısıdır. Bir yumurtada yaklaşık 6 g protein, 5 g yağ, 0,6 g'dan daha az miktarda karbonhidrat bulunur. Yumurtanın %65 -66’sı sudur.

Yumurtanın kalitesi, iç ve dış kalite ile belirlenmektedir. Yumurtanın oluşu sırasında meydan gelen bozukluklar nedeniyle kabukta anormallikler olabildiği gibi bazen içte de olabilir. Uygun olmayan muhafaza ve nakliye koşullarında da kolayca etkilenip bozulmaya maruz kalabilir.

Yumurta verimini etkileyen çok çeşitli faktörler vardır. Bunlardan bazıları şunlardır; ırk, yaş, beslenme, hastalıklar, kümes şartları ( sıcaklık, nem, aydınlatma, havalandırma).

Kuluçka işlemleri üretimin önemli bir halkasıdır. Kuluçka işlemleri kuluçkalık yumurtaların toplanması ile başlayan, günlük civcivlerin kümeslere gönderilmesi ile sonuçlanan işlerler dizisidir.

Kuluçkayı sağlayan dört koşul vardır; Sıcaklık, rutubet, havalandırma, çevirme.

Yapağı, k oyun vücudunun doğal örtüsü olup, kırkılarak elde edilen elyafa denir. Yapağı elyafının diğer liflere göre üstün özellikleri vardır. Isı tutması, rutubet çekmesi, keçeleşme gibi özelliklerinden dolayı dokuma sanayinde önemli bir yer tutar.

Yapağıyı oluşturan kıllar, derideki kıl foliküllerinden meydana gelir. Bir kıl folikülünde kılın gelişmeye başlamasıyla kılın deri yüzeyine çıkması 3 -8 haftalık bir sürede gerçekleşir.

Yapağıda 4 çeşit kıl vardır. Bu kıllar ırka, yapağı çeşidi ve vücudun bölgesine göre değişmektedir. Yapağı kılının fiziksel ve morfolojik özelliklerini meydana getirirler. Tekstil ve dokuma sanayinde, yapağıdaki bulunuş oranlarına göre kullanılış biçimi de değişir.

Yapağıda kılın morfolojik özellikleri; İncelik, uzunluk ve kıvrım (ondülasyon).

Yapağıda kılın fiziksel özellikleri şunlardır; dayanıklılık ve esneklik, keçeleşme, yumuşaklık, parlaklık, renk, nem tutma kabiliyeti, kıl sıklığı, bir örneklik.

Yapağıda kalite deyince yapağının önce incelik ve uzunluğu ile daha sonra diğer önemli özellikleri göz önünde tutularak yapılan kalite sınıflamasına verilen isimdir. Yapağıda kaliteye, yapağı sortimenti de denir.

Yapağı randımanı, yapağı temizlendikten sonra, temiz yapağının kirli yapağıya oranıdır. Kalan kirli kısmı fire olarak adlandırılır. Yapağı ne kadar ince ve dayanıklı olursa randıman o kadar yüksek olur.