Zootekni ve Tanımlar

Zootekni, insan besini olabilecek ya da diğer verimlerinden insanların yararlanabileceği yani ekonomik değeri olan hayvanlardan daha kaliteli ve daha bol ürün elde etmek ve böylece kârlı bir hayvancılık yapmak için yetiştirme, çoğaltma, bakım, besleme ve ıslah ile ilgili bilgiler veren ve yeni teknikler geliştirmeye çalışan bir bilim alanıdır.

Zootekni bilimi insan beslenmesinde son derece büyük öneme sahip ve alternatifsiz olan et, süt, yumurta ve bal gibi gıdaların üretiminde; bazı yiyecekler için gıda sanayine ham madde temininde; dokuma ve giyim sektöründe sıklıkla kullanılan yapağı, tiftik, kürk, ipek ve deri gibi ürünlerin elde edilmesinde; bazı hobi ve süs eşyalarının üretiminde; at yarışı gibi spor ve eğlence amaçlı organizasyonlarda faaliyet göstermektedir.

Zootekni, genel ve özel olmak üzere iki bölüme ayrılır. Genel zootekni; evcil çiftlik hayvanlarında evciltme ve etkisi, türler ve ırklar, üreme ve büyüme fizyolojisi, damızlık seçimi (seleksiyon), yetiştirme metodları, verim çevre ilişkileri, besleme prensipleri ve sağlık koruma gibi hayvan yetiştirme, besleme ve ıslahına ait genel problemleri ve esasları inceler.

Özel zootekni ise, genel zootekninin ışığı altında sığır, koyun, keçi, domuz, deve, at, tavuk, hindi, tavşan vb. gibi çeşitli evcil hayvan türlerinin ve bunlara ait ırkların morfolojik ve fizyolojik özellikleri, özel olarak bakımları, beslenmeleri, yetiştirilmeleri ve ıslahı ile ilgili konuları ayrı ayrı inceler .

Zootekninin konusu direkt veya dolaylı şekilde insanlara fayda sağlayan evcil çiftlik hayvanları ve bunların verimleridir.

Zootekninin temel amacı, bu hayvanlardan insanların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hayvansal ürün elde etmektir.

Evciltme; çeşitli verimlerinden ve hizmetlerinden yararlanmak üzere yabani hayvanların insana yakınlaştırılması veya alıştırılması anlamına gelir. Yabani hayvanlar evcilleştirilmelerinden günümüze kadar morfolojik, fizyolojik ve psikolojik değişikliklere uğramıştır.

Deri; canlıların vücudunu sıcak, soğuk, basınç, zararlı güneş ışınları ve mikroorganizmaların hastalık yapıcı etkilerine karşı koruyan sağlam bir örtüdür. Epidermis, dermis ve hipodermis olmak üzere üç katmandan oluşur.

Kıllar; derinin epidermis tabakasının bir takım değişikliklere uğraması sonucunda meydana gelen oluşumlardır. Çiftlik hayvanlarında genel olarak örtücü, yapağımsı (yumuşak), koruyucu ve duyu kılları olmak üzere dört tip kıl bulunur.

Hayvanlarda bedeni örten kılların bir bütün olarak gösterdikleri renge veya renk karışımına don denir.

Donlar üzerinde bulunan beyaz lekelere nişane denir. Atlarda görülen nişaneler vücutta bulundukları bölgelere göre alın nişaneleri, burun üstü nişaneler, bacak nişaneleri ve beden (vücut) nişaneleri olmak üzere dört grupta incelenir.

Genel bir kanı olarak tenasübü iyi olan hayvanların verimlerinin ve damızlık değerlerinin daha yüksek olduğu düşünülmektedir.

Hayvanlarda vücudun çeşitli bölümleri tür, ırk, cinsiyet ve verim yönü gibi faktörlere göre farklı biçimlere sahiptir.

Konstitüsyon, canlı vücudunun çevre etkilerine karşı direnci olarak ifade edilir. Konstitüsyon yapısal yönden, hekimlik yönünden ve yetiştiricilik yönünden çeşitli tiplere ayrılır.

Kondisyon, bakım ve beslemeye göre değişen dış görünüştür.