Yönetim Fonksiyonları II (Örgütleme-Yöneltme)

Örgütleme

Örgütleme, işletmelerin belirlemiş oldukları hedeflere ulaşabilmek amacıyla gereksinime duyduğu maddi ve beşer îaraçlarla donatılması ve bu araçların en verimli olabilecekleri bölümlere yerleştirilmesi şeklinde tanımlanabilir. Örgütleme, birden çok insanın hedeflenen amaçları gerçekleştirmek amacıyla bir araya gelerek çabalarını birleştirme gereğinden doğmaktadır. Dolayısıyla hedeflere insanların tek başına ulaşamamaları ve iş birliği yapma ihtiyacı zorunluluğu doğması, örgütleme faaliyetinin başlıca sebebidir. Örgütlenme, görev ve yetkilerin personel arasında dağıtılmasını ve personelin çalışma çerçevesinin kurulması işlemlerini de kapsar.

Örgütleme Süreci

Örgütleme süreci; görülecek işlerin belirlenmesi ve gruplara ayrılması, iş görenlerin belirlenip atanması ve yer, araç ve yöntemlerin belirlenmesi şeklinde sınıflandırılabilir.

Örgütte Bölümlendirme

Örgütte hem yöneticilerin astlarını denetleme rahatlığı sağlaması hem de çalışanların görevlerini kolaylaştırmak amacıyla oluşturulan bölümlemeler genellikle 3 tip şekilde oluşturulmaktadır. Bunlar; fonksiyonel, ürün temeline ve coğrafik şartlar şeklindedir. Fonksiyonel bölümleme esasına dayanan örgüt yapısı, klasik ve neo -klasik yönetim teorilerinin öne sürdükleri “işbölümü ve uzmanlaşma” ilkesinin bir uygulamasıdır. Ürün temelli bölümleme biçiminde üretilen mal/hizmet cinsine göre faaliyetler biraraya getirilmektedir. Coğrafik şartlara göre bölümlere ayırmada bölgesel özelikler öne çıkmaktadır.

Örgütleme İlkeleri

Örgütlenme faaliyetlerinin yerine getirilebilmesi için bazı ilkelerin uygulanması gerekmektedir. Bu ilkeler; amaç birliği, iş bölümü ve uzmanlaşma, hiyerarşik yapı, görevlerin tanımı, denge, değişebilirlik, yetki devri, istisna, kumanda birliği ve yetki ve sorumluluk dengesi ilkeleri olarak sıralanabilir.

Örgütleme Modelleri

Örgütleme modelleri, yönetim anlayışlarına göre farklılık gösterebilmektedir. Örgütleme modelinde önemsenmesi gereken en önemli konulardan birisi, örgüt yapısının amaçlara uygun olup olmadığıdır. Dolayısıyla örgütün yapısı ve işleyişi belirlenirken örgütün amaçları temel alınmalıdır. Örgütler yapısal görünümü genel olarak dikey, yatay ve matriks şeklinde örgütlenmektedir. Yatay örgüt modelinin en önemli üstünlüğü; işbölümünün sağlanması, yetki ve sorumlulukların belirlenerek bunlardan doğacak sorumlulukların paylaşılmasıdır. Dikey örgütlenme, büyük ölçekli örgütlerde çalışmalarını gruplandırma ve otoritenin belli kişilerde toplanmasında zorunluluk olan durumlarda tercih edilmektedir. Bu örgüt modelinde emirler bir üst makamdan alt kademelere doğru gider. Matriks örgüt modeli genellikle birkaç farklı amacı veya etkinlik alanı bulunan örgütlerin özellikle dikey ve yatay örgüt modelini birlikte kullandıkları örgüt modelini ifade eder.

Yöneltme

Yöneltme, mevcut kaynakları akılcı ve etkin biçimde kullanarak, örgütlenmiş yapıyı önceden belirlenen amaçlara yönlendirme fonksiyonudur. Yöneltme fonksiyonu statik olan örgütü harekete geçirerek örgütleme ile kontrol fonksiyonları arasında bağlayıcı bir konumdadır. Kısaca yöneltme amaca ulaşma için yapılan uygulamaların yönlendirilmesidir.

Yöneltme eyleminin sadece emir vermek olarak düşünülmemesi gerekmektedir. Çünkü ayrıntılı planların yapılması ya da her olasılığı düşünerek emirlerin verilmesi yöneltme için yeterli olmayıp, sadece başlangıç niteliği taşımaktadır. Bu nedenle yöneltmede önemli olan verilen emirlerin uygulanmasıdır.

Yöneltmenin Unsurları

Yöneltme eylemi, uygulama aşamasıdır. Bu nedenle, aynı zamanda eylem hâlindeki yönetim olarak da adlandırılır. Yöneltme işlemini kapsayan bazı unsurlar bulunmaktadır. Bunlar; liderlik, otorite, yetki, hiyerarşi, emir, iletişim ve motivasyon şeklindedir .