Bilgi Yönetimi

Bir öznenin bir başka özne ya da nesne ile kurduğu etkileşimden ortaya çıkan her türlü ürün bilgi olarak tanımlanabilir. Epistemoloji adı verilen felsefe dalı bilginin doğasıyla, kökenleriyle ve yönleriyle ilgilenir. Epistemoloji bilgiyi varlık ile ilişkilendirir. Bu bağlamda varlığın çok yönlülüğünden hareketle bilginin alan, elde ediliş biçimi ve çeşitli yönleriyle sınıflandırılması gerekliliği ortaya çıkar.

Tanımında da ifade edildiği gibi; bilen ile bilinen arasındaki etkileşimin sonucu olan bilgi, ‘bilen’in aktivitesine göre çeşitli türlere ayrılır. Bilginin kaynağı, özü ve sınırları üzerine yapılan çalışmalar çeşitli yaklaşımların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Akılcılık, gözlemcilik, deneyselcilik, sezgicilik, kuşkuculuk vb. pek çok akım bilgiyi farklı açılardan ele almaya çalışmıştır. Öte yandan aydınların çoğunun fikir birliğine vardığı sınıflandırmada bilgi 6 farklı başlık altında değerlendirilmiştir.

Bunlar; gündelik bilgi, teknik bilgi, sanatsal bilgi, dinsel bilgi, bilimsel bilgi ve felsefî bilgidir.

Bilgi yönetimi; kayıtlı veya kayıtsız organizasyon verilerini ve kişisel bilgi ve tecrübeye dayalı birikimleri toplayıp, düzen altına alıp, yararlı bilgi hâline getirerek bunları doğru zamanlarda, doğru kimselerin, istenilen her yerden ulaşabilmesi, organizasyonun entelektüel mülkünü arttırmak, tekrarlanan işlerin tamamının teknolojik araçlarla yapılmasını sağlama sonucunda pozitif iş neticeleri elde etmek amacıyla yapılan bir dizi teknolojik ve kültürel işlemlerdir.

Teknolojik Gelişim ve Bilişim Çağ

Günümüzde dünya üzerinde 22 milyar cihaz internete bağlıdır. Bu sayı 2010 yılında 5 milyarın altındaydı. 2000’li yılların başında Internet of Things olarak tanımlanan nesnelerin interneti kavramı ile bilişim çağının temelleri atıldı. O zamana kadar internet sadece insanları birbirine bağlarken, nesnelerin interneti dönüşümünün başlamasıyla birbirlerine bağlı nesnelerin de kendi aralarında bilgi alışverişi yapmaları mümkün hâle geldi.

Bilgisayarların, bilgisayar özelliği taşıyan cihazların ve internet kullanımının bu denli yaygınlaşması bireylerin bilginin üretimi, erişim ve kullanım süreçlerine katılımını arttırmıştır. Günümüzde insanlar eski yöntemlerle haftalar sürecek zaman içerisinde erişebilecekleri bilgi miktarına saatler içerisinde erişebilmektedir. Diğer taraftan sanal dünya artık büyük bir pazar niteliği taşımaktadır. Bir işletme için ürettiği ya da pazarladığı bir ürünü veya hizmeti internet üzerinden arz etmesi bir yenilikten çok zorunluluk hâline geldi. Öyle ki 90’lı yıllarda dünyanın en zengin ilk beş şirketi petrol üreticileri iken; bugün sosyal medya platformları, internet alışveriş siteleri ve teknolojik yazılım ya da donanım üreticileri ilk sıralara yerleşmiş durumdalar. Kurulduklarında amaçları insanların birbirleri ile iletişim hâlinde olmalarını sağlamak olan sosyal medya platformlarında bugün e-ticaretten siyasi zeminlere, aktivist akımlardan haber platformlarına kadar pek çok faaliyetin yürütüldüğünü görmek mümkün. Tüm bunlarla birlikte gerçek dünyada olduğu gibi sanal dünyada da yasadışı faaliyetler ve suç içeren davranışlar mevcut hâle geldi. Bu durum da bilgi güvenliği, kişisel verilerin gizliliği ve sanal suçların önlenmesi kavramlarını gündeme getirmektedir. Şirketler sanal dünyada müşterileri ile aralarındaki etkileşimleri güvence altına almak, sahip oldukları verilerin yanlış ellere geçmesini önlemek ve yasadışı faaliyetlerin içerisine girmemek için bilgi sistemleri oluşturmak ve bunları korumak durumundadır.

Öte yandan hükümetler de hukuk sistemlerini sanal dünyada var olan suç potansiyeline göre güncellemektedir.

Bilgi sistemleri bir örgütte yönetim fonksiyonlarının sağlıklı işletilebilmesi için bilgiyi toplama, işleme, kaydetme, dönüştürme ve yayma süreçlerini düzenleyen unsurlardır. Bilgi sistemlerinde amaç, örgüt tarafından üretilen ya da dışarıdan elde edilen bilgiyi yönetmektir. Bu süreç içerisinde üretilen ya da dışarıdan elde edilen veriyi belirli işlemlerden geçirerek anlamlı çıktılara dönüştürmek mümkündür.

Büyük Veri ve Yönetimi

Günümüz dünyasında sanal dünya ve internetin kapsadığı alanın genişliğini yukarıda açıklamaya çalıştık. Son zamanlarda sık karşılaştığımız bir ifade olan büyük veri (big data) kavramı da bilgi yönetimi konusunda önemli bir olgudur. Büyük veri ile yapılabilecek şeylerin sınırı çok geniştir. Önemli olan yapmak istenen şeyin ne olduğu ve bununla ilgili verinin nasıl işleneceğinin bilinmesidir.

Bilgi Yönetimi Süreçleri

Bilgiyi yönetmek ile ilgili süreçler incelendiğinde farklı görüşlerin ortaya atıldığı görülmektedir. Bu görüşlerden biri; bilginin üretimi, kodlanması, koordinasyonu ve bilgi transferini içermektedir. Bir başka görüş ise bilginin farkında olma, bilginin amaçlarını belirleme, uygulama, geliştirme ve saklama şeklindedir. Bu kitapta ele alınacak bilgi yönetim süreci ise üç aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar;

Bilginin elde edilmesi

• Bilginin dış kaynaktan elde edilmesi
• Bilginin iç kaynaktan elde edilmesi

Bilginin işlenmesi

• Bilginin yorumlanması
• Bilginin denenmesi
• Bilginin dağıtımı

Bilginin kaydedilmesi

• Bilginin değerlendirilmesi
• Bilginin saklanması
• Bilgi sürecinin değerlendirilmesi şeklindedir.