Küreselleşen Dünyada Kent

Küreselleşme, Yerelleşme ve Küyerelleşme

Küreselleşme; ekonomik temeli olan; ama siyasal, yönetsel, sosyal, teknolojik ve kültürel açılardan da dünya genelinde giderek artan etkileşime ve bütünleşmeye işaret etmektedir.

Küreselleşmenin karşıtı bir anlama sahipmiş gibi izlenim de uyandıran yerelleşme kavramı ise merkezde yoğunlaşmayı ifade eden “merkeziyetçiliğin” azaltılmasını ve merkezi yönetimin bir takım görev, sorumluluk, yetki ve kaynaklarının yerel ve bölgesel aktörlere, piyasa, özel ve sivil sektöre dağıtılmasını ifade eder.

Küreselleşme ve yerelleşme bir arada devam eden ve ilişkili iki olgu ve süreçtir ve bu nedenle de bu ikili süreç küyerelleşme (glokalleşme ) olarak adlandırılır. Küyerelleşme uluslararası aktörlerin yerelle ve yerel kültürle uyumlulaşmasını ve yerel pazarların dünya pazarlarıyla bütünleşmesini de anlatır.

Küresel Kapitalizm, Kent ve Mekân

Küreselleşme sürecinde toplumsal yapılar, üretim ve birikim sistemleri ve mekanizmaları köklü biçimde dönüşmektedir.

Küresel neoliberal kapitalizmde, devletin etkinlik alanlarının daraltılması ve sermayenin serbestçe hareket edebilmesini sağlayacak uygulamaların hayata geçirilmesi savunulmaktadır.

Küresel kapitalizmde mekansal anlamda kentler ön plandadır.

Önceleri ulus -devletlerce gerçekleştirilen sermaye, mal, hizmet ve bilgi akışları artık kentler aracılığı ile yapılmaya başlamıştır.

Küresel anlamda kentler arasında oluşan hiyerarşi, az sayıda gelişmiş ülke kentini küresel kent yaparken; gelişmekte olan ülke kentlerini de bu statüye kavuşmak için rekabete itmektedir.

Küreselleşme sürecinde ön plana çıkan kentlerde üretim süreci çok ön plana çıkmaz. Daha çok üretimin örgütlenmesi, yönetimi, kontrolü ile tasarım, finansmanı ve pazarlama işlevleri önemlidir.

Küreselleşme, Kent Türleri ve Küresel Kent

Küresel kentler, küresel sistemin işleyişini olanaklı kılan önemli bağlantı noktaları işlevi gören kentlerdir. Küresel kent kavramı, dünya kentlerinin 1980’li yıllarla birlikte yeni uluslararası iş bölümü içinde değişen rolünü ifade etmek için geliştirilmiştir.

Küresel kentler temel olarak; sermaye, para, mal, işgücü, bilgi ve teknoloji akışının örgütlenmiş ana kavşakları olarak, küresel sermayenin karar üssü ve denetim merkezi işlevi görürler.

Ulusaşırı iş merkezleri, alışveriş merkezleri, lüks konut alanları, uluslararası ulaştırma ağları, fuar alanları, teknoparklar, oteller vb. yatırımlar; kentlerin küresel yatırımları ve diğer küresel akışları çekmesi için gerekli adımlar olarak görülmektedir.

Günümüzde az sayıda kentin küresel kent statüsünde yer aldığı kabul edilir. Henüz bu grupta olmayan kentler de gerekli yatırım ve iş alanlarını yaratması, altyapı ve bilgi yoğun hizmetlerini sunması durumunda, küresel kentler ağına dâhil olabilecektir.

Küresel kentler iktisadi anlamda sürekli bir yarış halindedir; ama bu kentlerin çekiciliği, onların ne ölçüde kaliteli ve güvenli yaşam ortamı sunduğuna da bağlıdır. Bu nedenle sakin kent, yaşanabilir kent, sürdürülebilir kent gibi akımlar da gündeme gelmiştir.