Yerel Yönetimlerin Kuramsal Çerçevesi 2
Merkezî Yönetimle İlişkiler
Yerel yönetimler, ülkenin yönetim sisteminin bütünlüğü içindeki bir kuruluştur ve yerel yönetimlerin kuruluş ilkeleri, görev ve yetkileri, gelir sistemleri yasama organı tarafından belirlenir.
Yerel yönetimler, merkezî yönetimin hiyerarşik denetimi altında olmamakla birlikte merkezî yönetim, ülke yönetiminde birlik ve bütünlüğü sağlamak amacı ile yerel yönetimlerin de uymaları gereken ulusal amaçları, hedefleri, ilkeleri ve standartları belirler.
Yerel yönetimler, merkezî idarenin ülkenin tümü için geçerli olan kural ve kararlarına aykırı hareket edemezler.
Yerel yönetimlerin şu temel özellikleri vardır:
- (1) Yerel yönetimler, demokratik sistemin vazgeçilmez ve etkili bir aktörüdür.
- (2) Yerel yönetimler, özerk kuruluşlardır.
- (3) Yerel yönetimler, halk katılımına olanak tanıyan yönetsel birimlerdir.
- (4) Yerel yönetimler, mahalli düzeydeki kamu hizmetlerinin halka doğrudan ve etkin olarak sağlanmasında merkezî yönetime göre daha başarılıdırlar.
- (5) Halka en yakın yönetim birimi olan yerel yönetimlerin yerel halka, hemşerilere karşı duyarlılığı ve sorumluluğu yüksektir.
Merkezî yönetim ile yerel yönetimler arasındaki ilişkilerin temelini, iş birliği, eş güdüm ve yardımlaşma anlayışının oluşturması gerekir. Demokrasinin yerleşmesi, kamusal hizmetlerde etkinliğin sağlanması, devlet-vatandaş yakınlaşması ve yardımlaşmasının gerçekleştirilmesi ile işlevsel bir kamu yönetimi düzeninin oluşturulması, büyük ölçüde buna bağlıdır. Tüm dünyada yaşanan yönetimde demokratikleşme, şeffaflaşma, özerkleşme eğilimleri, halka yakın, katılımcı ve güvenilir yönetim anlayışını yaygınlaştırmakta ve bu eğilim merkeziyetçi-vesayetçi yapılardan uzaklaşmayı da beraberinde getirmektedir.
Sosyal Politikaya Katkılar
- Merkezî yönetimin stratejisinin uygulayıcısı
- Politika alanlarının yansıması
- Devletin toplumda refah ve sosyal koruma sağlamak amacıyla uyguladığı politikalar bütününe "sosyal politika" denir. Sosyal politika; genel olarak sağlık, eğitim, konut, sosyal güvenlik, istihdam ve sosyal hizmetler alanlarındaki kamu hizmetlerini kapsamına alır. Yerel yönetimlerin ülke genelinde sosyal politikaya temel katkısı merkezî yönetimin stratejik olarak belirlediği kamusal hizmetleri sunmasıdır.
Olumlu Özellikler
- Kalkınmayı hızlandırma
- Kamusal sorumluluğu yayma
- Demokrasiyi geliştirme
- Yerel yönetimlerin olumlu özellikleri incelendiğinde şunlar öne çıkar: Yerel yönetimler, toplumun devlete olan güvenini ve bağlılığını artırabilir. Yerel yönetimler, toplumda demokrasi kültürünün gelişmesine katkı sağlayabilir. Yerel yönetimler, yerelden toplumsal ve ekonomik kalkınma çabalarını hızlandırabilir. Yerel yönetimler, devletin sorumluluklarını toplum üyeleri ile paylaşmasını sağlayabilir.
Olumsuz Özellikler
- Toplumsal birliği bozma
- Sosyal eşitliği azaltma
- Yerel yönetimlerin olumsuz özellikleri incelendiğinde şunlar öne çıkar: Yerel yönetimlerde aşırı yerinden yönetim uygulanırsa toplumsal bütünlüğün bozulmasına neden olabilir. Merkezî yönetiminin denetim ve düzenlemesinden bağımsız işleyen bir yerel yönetim, kamu hizmetlerinde eşitliğe zarar verir.
Ülke Sorunları
Ülkemiz yerel yönetimlerinin başlıca sorunları; merkeziyetçilik, kırsal alanda yönetim boşluğu, gelir paylaşımı ve harcama sorunları, harcamalarda dengesizlik, eş güdüm zorlukları, demografik sorunlar, yerel yönetimler arasındaki eşitsizlikler, katılım olanakları sınırlaması, siyasi baskılar, idari kapalılık, hemşerilik bilincinin gelişmemesi, güçsüzlük, personel rejimi, plansız yapılaşma ve kentleşme konularıyla bağlantılı olarak yaşanmaktadır.