İl Özel İdaresi

İl özel idaresi, il halkının mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir.

İl özel idaresi, ilin kurulmasına dair kanunla kurulur.

30 Mart 2014 tarihinde yapılan yerel seçimlerden sonra 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesinin Kurulmasına İlişkin Kanun hükümlerinin uygulamaya konulmasıyla 30 büyükşehir olan ilimizde büyükşehir belediye sınırları il mülki sınırı olmuştur. Böylelikle büyükşehirlerde il özel idareleri ve köylerin tüzel kişilikleri kaldırılmıştır. Ancak; büyükşehir olmayan 51 ilde il özel idareleri, yetki ve teşkilatlarıyla birlikte mevcudiyetlerini sürdürmektedir.

İl özel idaresinin görev alanı il sınırlarını kapsamaktadır. İl özel idaresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;

Gençlik ve spor, sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; belediye sınırları il sınırı olan büyükşehir belediyeleri hariç ilin çevre düzeni planı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve ortaöğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri "il sınırları içinde"; imar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma; orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri "belediye sınırları dışında" yapmakla görevli ve yetkilidir.

İl özel idaresinin organları: il genel meclisi, il encümeni ve validir. İl genel meclisi, il özel idaresinin en yüksek görüşme ve karar organıdır. Stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını, il özel idaresi faaliyetlerini ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve karara bağlamak, bütçe ve kesin hesabı kabul etmek gibi yetkilere sahiptir. İl encümeni danışma organıdır. Stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip il genel meclisine görüş bildirmek, kanunda öngörülen cezaları vermek, kamulaştırma kararı almak gibi yetkilere sahiptir. Vali, il özel idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Bu yönüyle yürütme organıdır. İl encümenine başkanlık etmek, bütçeyi uygulamak, il özel idaresi personelini atamak gibi yetkilere sahiptir.

İl özel idaresinin görev ve yetki alanına giren konularda, kanunların verdiği yetkiye dayanarak il genel meclisi tarafından alınan ve usulüne uygun olarak ilan edilen kararlara aykırı davrananlara; fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, üç yüz Türk lirası idari para cezası verilir. Fiilin bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, bu tüzel kişiye verilecek idari para cezası bir kat artırılır.

Yukarıda belirtilen fiillerin yeme, içme, eğlenme, dinlenme, yatma, bakım ve temizlenme gibi ihtiyaçlarla ilgili ticaret, sanat ve meslekleri yapanlar tarafından işlenmesi durumunda, ayrıca üç günden yedi güne kadar iş yerinin kapatılmasına karar verilir. Öngörülen idari yaptırımlara il encümeni tarafından karar verilir.