19. Yüzyılın İlk Yarısında Avrupa (1815 -1848)

Viyana Kongresi ve Avrupa Siyasetini Yeniden İnşa Çabası

Napolyon’un tahrip ettiği Avrupa haritasını ve siyasi sınırları düzene koyup güçler dengesini yeniden belirlemek üzere 1814- 1815 yıllarında Viyana Kongresi düzenlendi. Toplantıdan Napolyon’u yenen dört devlet kazançlı çıktı. Fransa ile küçük devletlere neredeyse söz hakkı bile verilmedi. Çok devletli güçler dengesinin temeli atıldı.

Denge Politikaları ve İttifaklar

Metternich Sistemi denilen Avrupa düzenini korumaya dönük politikalar geliştirmek üzere ittifaklar kuruldu.

Kutsal İttifak: Çar I. Aleksandr’ın teklifiyle Rusya, Avusturya ve Prusya arasında kurulmuş, dinî ilkelere dayalı bir birliktir.

Dörtlü İttifak: Kutsal İttifak’ı yeterli bulmayan Metternich’in eseri olarak Avusturya, İngiltere, Rusya ve Prusya arasında kurulmuştur.

Metternich Sistemi’ne İlk Tepkiler ve Kongre Diplomasisi

Dörtlü İttifak’ı meydana getiren devletler, statüko karşıtı hareketlere karşı ortak tavır belirlemek üzere, Aix -la-Chapelle, Karlsbad, Troppau ve Laibach kentlerinde kongreler düzenlediler.

Yunanistan’ın Kuruluşu

Bazı Avrupa devletleriyle Rusya’nın kışkırttığı Osmanlı Rumlarının 1821 yılında başlayan isyanları 1829’da Yunan krallığının kurulmasıyla sonuçlandı.

Avrupa'da 1830 İhtilalleri

Metternich Sistemi’nin katı mutlakiyetçi rejimini kabullenmeyip demokratik rejimlere geçmek isteyenlerin oranı gittikçe yükseldi. Halkın ve ekonominin yönetiminde liberalleşme istekleri; dinin, eğitimin ve basının özgürleşmesine dönük talepleriyle meydana gelen ayaklanma hareketleridir.

Fransa’da 1830 İhtilali

Kral X. Charles’ın liberal muhalefeti tasfiye amacıyla meclisi feshetmesine karşı başlayan ayaklanma, onun devrilip liberal eğilimli Louis Philippe’in seçilmesiyle sonuçlandı.

Belçika’da 1830 İhtilali

Viyana Kongresi’nde Hollanda ile Belçika’nın birleştirilmesiyle oluşturulan Nederland projesine karşı çıkan Belçikalılar ayaklanıp 4 Ekim 1830’da bağımsız Belçika’yı kurdular.

Bozgunla Sonuçlanan Polonya Ayaklanması

Rus rejiminden ve Çar I. Nikola’nın kararlarından memnun olmayan Polonyalılar 5 Aralık 1830’da bağımsızlık ilan ettiler. Rusya 8 Eylül 1831’de Varşova’yı teslim alıp bağımsızlığa son verdi.

1830 İhtilallerinin Diğer Devletlerdeki Etkileri

İtalyanların ayaklanması özellikle Modena, Bologna ve Parma’da etkili oldu. Fakat Avusturya’nın müdahalesiyle bastırıldı. Almanlar da dağınık biçimde yaşadıkları için genel bir Alman ayaklanması zuhur etmedi. Bazı yöneticiler liberal içerikli anayasalar yayımlayarak kıpırdanmaları yatıştırdılar. İspanya ve Portekiz’de liberaller bazı kazançlar elde ettiler. İngiltere’de sistem eskiden beri liberal özellikler taşıdığından büyük hadiseler yaşanmadı.

İhtilaller Sonrası Siyasi ve Sosyal Yapı Değişiklikleri

İhtilaller Fransa, Belçika ve İspanya’da liberallerin zaferiyle, diğer yerlerde başarısızlıkla sonuçlandı. Yine de özgürlükçü ve ulusçu akımlar hızla yayıldı. Sanayi kentlerindeki fakirlik sorunu sosyalizm fikrini güçlendirdi. Beşli İttifak çözüldü. Batı ve Doğu Blokları doğdu.

Avrupa’nın birçok ülkesinde 1840’larda yaşanan ekonomik kriz, yiyecek kıtlığı ve işsizlik sosyal bunalıma neden oldu. Siyasal haklardan yoksun kitleler bu haklarına kavuşmak, bazı uluslar da yabancı boyunduruğundan kurtulup millî birliklerini kurmak için ayaklandılar.

19. Yüzyılın İlk Yarısında Rusya

Rusya, Viyana Kongresi’ndeki kazanımlarıyla Avrupa’da üstünlük sağladı. Ancak büyük devletler onun kıta içlerine doğru ilerlemesine fırsat vermediler. Bunun üzerine Kafkasya’nın işgaline yöneldi. Çar I. Nikola İran ve Türkiye ile yaptığı savaşlardan sonra Ermeni vilayeti kurup, bu ülkelerden getirdiği Ermenileri yerleştirdi. Balkan uluslarını bağımsızlığa teşvik etti. Boğazları ele geçirip Osmanlı’yı egemenliği altına alma planlarını ise Avrupa devletlerince engellendi.