Yeni Medya ve Sinema
Yirminci yüzyılın en önemli kitle iletişim araçlarından ve kültür endüstrisi ürünlerinden biri sinemadır. Başlangıcında kafelerde, sonrasında nickelodeonlarda gösterilen filmler, Televizyon, Video, DVD, İnternet gibi her dönemin kendi yeni medyası ile özel alanlarda –evlerde -izlenmeye başlansa da sinema gösterim tarihinin başından beri uzun süre kamusal bir etkinlik olma işlevini sürdürmüştür.
Yeni medya ve ilişkili olduğu dijitalleşme ile birlikte teknoloji sinemanın sadece geleneksel olarak üretim, dağıtım, gösterim, tanıtım süreçlerinde belirleyici olmakla kalmamış; üretim açısından yapay zekaların senaryo yazmaları ya da film yönetmeleri ile ilgili süreçlerle ilgili denemeler düzeyinde olsa da yaratım süreçlerine de etkili olmaya başlamıştır.
Sinema sözcüğünün birbiriyle ilişkili birden fazla anlamı bulunmaktadır. Gerek bina olarak, gerek filmin üretim, dağıtım, gösterim ve tanıtım süreçlerini kapsayan sinema işleyimi, gerek ulusal sinema ya da sanat olarak kabul edilsin, sinema yeni medya ile çeşitli şekillerde etkileşime girmiştir. Öte yandan yeni medya dışında da sinema ortaya çıktığı 1890 ’lı yıllardan itibaren hem bir sanat dalı, hem bir kitle iletişim aracı, hem de bir endüstri olarak çeşitli dönüşümler geçirmektedir.
Teknolojik açıdan, ses, renk, geniş ekran, dijitalleşme gibi sinemayı ilerleten ya da yaygınlaştıran gelişmelerin yanı sıra; televizyonunun icadı, video teknolojisi, dijitalleşmenin yeni medya aracılığıyla izleyiciliği kökten dönüştürmesi sinemanın kendi serüveninde önemli olgular olarak değerlendirilebilir.
Sinemanın endüstriyel süreçleri bulunmaktadır. Sinemaya dair temel süreçler; üretim, dağıtım, gösterim ve tanıtımdır.
Yeni medya kültürel bir olgu olarak hem kitle iletişiminin biçimlerini çeşitlendirmiş hem de izleyiciler açısından bireysel izleyicilik sürecini yaygınlaştırmıştır. Yeni medya sinemayı üretim, dağıtım, gösterim ve tanıtım aşamalarında dönüştürürken her bir dönüşüm de birbiriyle eş zamanlı bir etkileşim içine girmiştir.
Yeni medyanın profesyonel üreticilerin sinema üretimi üstünde etkisi olduğu kadar ve hatta belki daha fazla amatörler ve kullanıcılar üstünde etkisi de olmuştur.
Yeni medya sayesinde amatörler film yapmayı daha kolay öğrenebilmektedirler.
Yeni medya sayesinde kullanıcılar, izleyicilerden içerik üreticilere dönüşmektedir. Burada da hem üretim hem de izleyicilik pratiğinde belirleyici olan transmedya anlatıları kavramı öne çıkmaktadır.
Yakınlaşmanın teknik boyutu sayesinde birinci amacı film çekmek olmayan çeşitli iletişim araçları, başta cep telefonları gelişmiş kamera özellikleriyle donatılmaktadır.
Öte yandan cep telefonuyla film çekmek amatör film üreticileri ya da kullanıcılar dışında sinema endüstrisinin de başvurduğu bir yol olmuştur. Endüstri açısından değinilmesi gereken bir başka nokta da farklı ortamlarda eş zamanlı ya da farklı zamanlarda aynı projeler üstünde çalışmayı mümkün kılmasıdır.
Dijitalleşmeden önce filmlerin dağıtımında ve saklanmasında kimyasal süreçlerden etkilenen ve hassas olan film kopyaları kullanılmaktaydı. Dijitalleşme ve yeni medya ile ile birlikte sinema filmlerinin dağıtımında Dijital Sinema Paketi, DCP, formatı öne çıkmıştır. Bu sistemde, dijital formatta üretilen filmin negatif ve pozitif baskı işlemlerine ihtiyaç olmaksızın bilgisayarda kurgulanması, sinema salonunda bulunan ana sunucuya aktarılması ve sinema salonunda gösterilmesi mümkün olmaktadır.
Sosyalleşmenin ve kent yaşamının bir parçası olan sinema izleyiciliği açısından değerlendirildiğinde internet tabanlı yeni medya vasıtasıyla sinema izleyiciliğinin kent ile ilişkisinin ortadan kalkabileceği ya da sekteye uğrayabileceği düşünülebilir. Öte yandan internet tabanlı yeni medya izleyiciliği açısından da fiziki olarak aynı ortamı paylaşmayan kullanıcılar arasında izleyici yorumları, imdb.com, vb. sitelerdeki filmler için izleyiciler tarafından verilen beğeni ölçütü olabilecek puanlar gibi çeşitli etkileşimler gözlenebilmektedir.
Yeni medya izleyiciliği temel olarak izleyenlerin izleme süreçleri için para ödedikleri ve ödemedikleri siteler üstünden gerçekleşir. İzleyicilerin siteye para ödememesi durumunda reklamlara maruz kalmalarının dışında bazı siteler de korsan izleyicilik olarak tabir edilen sitelerdir. Bu durumda sinema izleyiciliğinin yanı sıra telif sorunu ve veri güvenliği tartışması da gündeme gelmektedir.
Yeni medya sinema endüstrisindeki diğer süreçler gibi tanıtım süreçlerini de derinden etkilemiştir. Yeni medyanın yaygınlaşması ile birlikte izleyiciye erişmek ve filmin tanıtılması için web sitelerinin ve sosyal medya araçlarının kullanımı gittikçe önem kazanmıştır. Bu durumda sosyal medyanın ortak ilgi alanlarına olan kullanıcıları arasında etkileşim ve ilişki kurmaya yönlendiren yapısı kadar bireyin toplumdaki ilişkilerini de göz önünde bulunduran ‘sanal bir topluluk oluşturması ’ sinema filmlerinin tanıtımı için elverişli bir ortam sağlamaktadır. Sosyal medyanın sunduğu olanaklar; film yapımcılarının filme dair çıkan haberler, köşe yazıları, izleyici yorumlarını paylaşılabilmesi ve söyleşi, oyuncu -izleyici buluşmaları gibi bilgilerin aktarılabilmesidir.
Filmlerle ilgili tanıtımda en önemli noktalardan birisi de film eleştirisidir. Yeni medyanın film eleştirisine etkileri, olumlu ve olumsuz olmak üzere iki temel bağlamda ele alınabilir.
İlk olarak, yeni medyanın film eleştirisine olumlu etkilerinden biri olan film eleştirisinin demokratikleşmesine değinilebilir. İkinci olarak, yeni medyanın film eleştirisine olumsuz etkilerinden biri olan sınırsız ve süresiz üretilen film eleştirisinin bilgi bolluğuna neden olduğunu belirtmek mümkündür.
Yeni medya sinema ilişkisi açısından hem pazarlama hem de demokratikleşme/katılımcı kültür açısından incelenebilecek bir diğer olgu da transmedya anlatılarıdır.