Karma Yem Teknolojisi

Genel bir ifadeyle normal bir gelişim ve üretim yapabilmesi için doğal ortamlarında yaşayan hayvanlar, yaşadıkları ekosistemde ihtiyaç duydukları besinleri, kendi tercih ettikleri yem materyallerini tüketerek karşılayabilmektedirler. Ancak, özellikle entansif üretim yapan çiftliklerde arzu edilen verim seviyelerine ulaşabilmek, hayvanların ihtiyaç duydukları besin maddelerinin hazırlanacak iyi bir rasyonla karşılanması ile mümkün olabilmektedir.

Karma Yem İle İlgili Tanımlamalar

Yem: Hayvanlar tarafından tüketilen ve hayvanların yaşama ve verim gereksinimlerini enerji ve/veya besin maddeleri yönünden karşılamak amacıyla belli sınır ve koşullarda yedirildiği zaman sağlığa zararlı olmayan, yararlanılabilir durumdaki organik ve/veya inorganik besin maddelerinin bir veya birkaçını kapsayan, bitkisel veya hayvansal kökenli veya doğada serbest olarak bulunan maddeleri,

Karma Yem: Hayvan çeşidine göre belirlenen normlar uyarınca, dengelenmiş bir diyet oluşturmak amacıyla çeşitli yem maddeleri, makro ve mikro iz elementleri, vitaminler ve diğer katkı maddeleri dâhil uygun oranlarda bir araya getirilip elde edilen en az iki yem maddesinin karışımını,

Ekstrüde Yem: Toz hâlindeki karma yeme kısa süreli sıcak buhar ve yüksek basınç uygulanarak konik bir başlıktan geçmeye zorlayan sarmal vidalı bir makinadan geçirilip fiziksel yapısı amaca uygun duruma getirilmiş yemi ifade etmektedir.

Karma Yem Endüstrisinin Tarihsel Gelişimi

İlk olarak karma yem üretim ve kullanımının 1870 yılında, İngiltere ve Almanya’da orduya ait atların beslenmesi için “At Bisküvisi” adıyla üretilen yem karışımı ile gerçekleştiği bildirilmektedir.

Ülkemizde bu anlamda yapılan ilk girişim İstanbul’da 1955 yılında bir özel teşebbüs tarafından sığır besi yemi üretmek amacıyla yapılmış, ancak kısa süre sonra faaliyetini durdurmuştur. Bu başarısız girişimin ardından 1956 yılında Yem Sanayi Türk A.Ş. kurulmuş ve ardından ülkemizin ilk fabrikaları sırasıyla 1958’de Ankara ve Konya’da, 1959’da Erzurum'da ve 1960 yılında İstanbul'da Yem Sanayi Türk A.Ş. tarafından açılmıştır. Türkiye’de 2018 yılında karma yem üretimi yapan toplam 662 adet işletmede 24.144.489 ton üretim yapılmıştır.

Karma Yem Ham Maddeleri

Karma yem üretiminde kullanılan başlıca ham maddeler; tahıllar, değirmencilik sanayi kalıntıları, çeşitli baklagil tohumları, bitkisel kökenli sanayi yan ürünleri, hayvansal kökenli sanayi atıkları,vitamin ve mineral premikslerinden oluşmaktadır.

Karma yemlerde kullanımı ve piyasaya sunumu yasaklanan veya kısıtlanan önemli maddelerin bazıları aşağıdaki gibi sıralanmıştır;

Hormon ve hormon benzeri maddeler

Koksidiyostatlar ve histomonostatlar haricinde, yem katkı maddesi olarak antibiyotikler ve ilaç niteliğindeki maddeler,

Hayvansal proteinler (Et -kemik unu, kemik unu, kan unu ve diğer kan ürünleri, tavuk unu, balık unu, hidrolize protein ve benzeri) ile hayvansal orijinli organik dikalsiyum fosfat (DCP) ve tirikalsiyum fosfat (TCP)’ın, sığır, koyun, keçi gibi geviş getiren (ruminant) hayvanlarda kullanılması ve yemlerine katılması yasaktır (Süt ve ürünleri, yumurta ve ürünleri ile ruminant menşeili olmayanlar ve sadece katkılarda kullanılan jelatin hariç)

Tanenli maddeler ile muamele edilen deri ve deri artıkları,

C-Alkanlarda kültürü yapılan Candida cinsi mayalardan elde edilen protein ürünleri.

Karma Yem Üretiminde Tahıl İşleme Yöntemleri

Tahıl işleme, kuru, ıslak, soğuk veya sıcak yöntemler kullanılarak yapılabilmektedir. Bu bölümde soğuk ve sıcak işleme başlıkları altında, kuru ve ıslak işleme yöntemlerinden de bahsedilmiştir.

Soğuk işleme yöntemleri ile tahıllar kuru veya ıslak formda öğütülerek tane bütünlüklerinin bozulması hedeflenmektedir. Bu yöntemler parçalama ve/veya öğütme ile ıslatma şeklinde ikiye ayrılır.

Tahılların sıcak işlenmesinde kullanılan başlıca yöntemler; buharla silindirden geçirme, peletleme, ekstrüde etme, patlatma veya mikronize etme ve kavurma şeklindedir.

Karma Yem Üretiminde Kullanılan Teknolojik Ekipmanlar

Genel olarak bir yem fabrikasında ham madde kabul ünitesi, dozajlama ünitesi, kırma (Öğütme), karıştırma ve sıvı katkılar ünitesi, peletleme ünitesi, granül ünitesi, Torbalama ve sevk ünitesinden oluşur.

Daha sonra ham maddeler, uzun mesafede yatay taşıma yapılacaksa zincirli konveyörler, diğer taşıma elemanlarına aktarılacaksa dikey taşımada tercih edilen kovalı elevatörler, kısa mesafede 90o’ye kadar dikey taşıma için helezonlu taşıyıcılar veya doğrudan hava akımı kullanılarak taşınacaksa blower (pnömatik) taşıma ekipmanları ile ilgili silolara aktarılırlar.