Yem Hijyeni

Hijyen aslında bir hayat tarzıdır. Hayatın içerisinde yemin standartlara uygun olarak üretilmesi esastır. Temiz ev, temiz çevre ve temiz toplum esasına dayalı bir hayat, kaliteli yaşam kriterlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Standartlara uygun üretilmesi ve korunmasının yanında üretim aşamasında yemin, besin madde kompozisyonunun da korunması gerekir. Yem kalitesinde standart, yemin sağlığa uygunluğu, yemin besleyici değeri ve tüketici isteklerinin karşılanması ile belirlenir

Yemlerde Bozulmaya Neden Olan Başlıca Etkenler

Yemlerde bulaşıklık yemin türüne ve üretim şekline göre değişebilir. Bitkisel yemler hayvansal yemlere göre daha fazla mikroorganizma içerir. Bitkisel kökenli yemlerde bozulma daha yavaş, ancak hayvansal kökenli yemlerde daha hızlı oluşabilmektedir. Hayvansak kökenli (balık unu, et unu, et kemik unu) yemler üretilirken yüksek sıcaklık ve basınç uygulandığından yem içerisinde patojen mikroorganizmaların sayısında önemli düşmelere neden olabilmektedir. Ancak yemin nemli ortamda depolanması sonucunda bozulma hızlı ve kaçınılmaz olabilmektedir. Yemler üretim aşamasından hayvanın tüketimine sunulmasına kadar ki dönemlerde çeşitli şekillerde (böcekler, kemirgenler, kuşlar, insanlar ve mikroorganizmalar) bulaşıklık oluşmaktadır.

Yemlerde Mikroorganizmasal Kontaminasyonu Etkileyen Faktörler

Mikroorganizmalar toprak, hava ve su gibi çevresel etkilerle yemde bulaşıklığa sebep olabilen temel sebepler içerisinde yer alırlar. Yemlerde kirliliğe sebep olan bu etkenler aynı zamanda yemde besin madde kayıplarına sebep olarak yemin besleyici değerini de düşürürler. Ayrıca bu yemleri tüketen hayvanlarda bir takım akut ve kronik hastalıklar oluşabilmektedir. Yemlerde en fazla bulaşıklık oluşturan etkenler arasında mikroorganizmaların faaliyeti sonucu oluşan küf mantarlarıdır. Bu mantarlar aflatoksinler, okratoksinleri, trikotesenler ve zearelanonlar gibi farklı küf üretebilirler. Bu küflerin üreme ve çoğalma koşulları farklıdır. Bunlar düşük sıcaklıklarda üreyip çoğalabildikleri gibi yüksek sıcaklıklarda da üreyip çoğalabilirler. Yemlerin bozulmasını önlemek için bir takım önlemler alınması gereklidir. Bunun için bölgeye adapte olmuş yem bitkilerinin ekilmesi, uygun gübre kullanımı, yemlerin zamanında ve hızlı bir şekilde hasatlarının yapılması, depolanacak yemin nem oranına dikkat edilmesi (%13 -14 üzeri olmamalı), uygun bir depoda depolanmaları ve gerekirse toksin bağlayıcılar kullanılmalıdır. Bu küf mantarları daha çok yemlerin standartlara uygun olmayan bir şekilde depolanması, depolanacak yemin nem içeriğinin yüksek olması gibi bir takım etkiler sonucunda oluşmaktadır.

Yemlerin Mikroorganizmalar Tarafından Bozulmasını Engellemek İçin Alınması Gereken Tedbirler

Yemlerin bu tür etkilerden korunması için bazı önlemlerin alınması gerektiği gibi belli bir oranda mikroorganizmalarla bulaşık olan yemlerin detoksifiye edilerek herhangi bir yan etkisi olmadan hayvanlarda kullanılabilir.

Yemlerde Bulunan Mikotoksinlerin Zararsız Hâle Getirilmesi

Yemlerde oluşan aflatoksinlerin zararsız hale getirilmesi için fiziksel, biyolojik, kimyasal yöntemler kullanılmasının yanında son zamanlarda enzim, vitamin ve aminoasit kullanımı da gündeme gelmiştir. Fiziksel yöntemlerden eleme, yıkama ve flotasyon yöntemi ile NaCl ile muamele yönetmeleri kullanılmaktadır. Biyolojik olarak küf önleyici kullanmak, yemin besleyici değerini artırmak ya da temiz yem ile bulaşık yemi belli bir oranda karıştırmak yöntemleri kullanılabilmektedir. Kimyasal olarak hidrojen peroksit, sodyum bisülfit, monometilenamin, klorin gazı, hidroklorik asit, formaldehit, amonyum hidroksit, kalsiyum hidroksit, propiyonik ve asetik asit gibi organik asitler kullanılabilmektedir.

Enzim olarak diastoksikirpenol epoksidaz ve laktonaz enzimleri, vitamin olarak C vitamini, aminoasit olarak ise metiyonin ve sistin kullanılmaktadır.

Yem fabrikalarında yemin belirli bir standarda uygun hijyen şartlarında üretilmesi için Tehlike Analiz Kritik Kontrol Noktaları (HACCP) sistemi kullanılmaktadır. Bu sistem, ürün işlemenin en başından yani hammaddeden başlayıp ürünün işlenmesinden tüketimine kadar olan gıda zincirine uygulanan kalite sistemi olarak adlandırılır.