Yem Katkı Maddeleri

GENEL BİLGİLER

Yem katkı maddeleri yüksek verim özelliğine sahip hayvanların yemine katılır. Verim özellikleri düşük olan hayvanların rasyonuna katılması durumunda elde edilen ürünün maliyeti artar. Yem katkı maddeleri farklı amaçlarla rasyona katılmaktadır. Bunları genel olarak şu şekilde özetleyebiliriz. Yem depolandığında yapısında bulunan besinlerin bozulmasını önlemek, hayvanların performanslarını artırmak, elde edilen ürünlerin kalitesini artırmak, hayvanların metabolizmasını düzenlemek, besinleri daha iyi değerlendirmek amacıyla katılırlar.

Yem Teknolojisi ile İlgili Katkı Maddeleri

Antioksidanlar, peletleyiciler ve silaj katkı maddeleri

Konstantre yemlerin yapılması sırasında bitkinin tane bütünlükleri belirli oranlarda bozulur. Bütünlüğü bozulan yem maddeleri hızlı bir şekilde okside olur ve yapısında bulunan yağlar, vitamin E ve A gibi maddeler olumsuz etkilenir. Rasyondaki bu bozulmaları önlemek için doğal antioksidan katkı maddesi olarak en fazla vitamin E ve C; sentetik antioksidanlar olarak ise butylated hidroxy annisole, butylated hidroxy tolien, etilen diamin tetra asetik asit, butil -hidroksi kinon ve etoxyquin yeme katılmaktadır. Antioksidan maddeler yemin yapısında bulunan besinlerin oksidasyonunu önlemenin yanında, hayvanın organizmasında serbest radikallerin uzaklaştırmasında, stres faktörlerinin önlenmesinde, savunma sisteminin uyarılması ve desteklenmesinde önemli rol oynamaktadır. Silaj katkı maddesi olarak bakteriyel inokulantlar, stimulanlar, enzimler, NPN, melas, kireç taşı ve tuz gibi maddeler sıkça kullanılmaktadır.

Bitkisel Ekstraktlar -Bitki Esans Yağları (fitobiyotikler)

Bitki ektrakları, bitkilerin kök, yaprak, sap ve tomurcukları gibi değişik kısımlarının ekstraksiyonu ile elde edilen bitki özleri olarak bilinmektedir. Antibiyotiklerin yem katkı maddesi olarak kullanımının yasaklanması alternatif katkı maddesi arayışını bitkisel ekstraktlara yönlendirmiştir. Bitkisel ekstraklar yeme antimikrobiyel, antioksidan, renklendirici, lezzetlendirici, aroma verici ve performans parametrelerini artırmak gibi birçok özelliklerinden yararlanmak amacıyla katılmaktadır.

Zooteknik Yem Katkı Maddeleri

Probiyotikler, prebiyotikler, enzimler ve organik asitler

Bu katkı maddeleri yeme katılarak hayvanların metabolik ve performans parametrelerine etkilerini belirlemek amacıyla birçok çalışma yapılmıştır. Bu katkı maddelerinin belirli şartlarda olumlu etkilerinin olduğu gösterilmiştir. Bu etkilerini sindirim sisteminde faydalı mikroorganizmaların üremelerini artırarak, patojen mikroorganizmaların üremelerini durdurarak veya üremelerini engelleyerek ve hayvanların metabolizmalarını düzenleyerek gösterirler.

Besin Madde Niteliğindeki Yem Katkı Maddeleri

Aminoasitler, iz mineraller, vitamin ve benzeri maddeler

Yüksek verim özelliğine sahip hayvanlar besin maddesi ihtiyaçlarını yemlerden karşılayamazlar. Bu durumda hayvana yem katkı maddesi olarak verilmek zorunluluğu vardır. Bu amaçla yeme biyoteknolojik ürün olarak katılan preparatların başlıcaları aminoasitler, iz mineraller, vitamin ve benzeri maddeler, metabolizma düzenleyici maddeler ve yalama taşlarıdır. Yüksek süt verimli sığırların yemine esansiyel amino asit, vitamin ve benzeri maddeler ile metabolizma düzenleyici maddeler katılarak performanslarının pik noktaya çıkarılması yanında hastalıklara karşı koruyucu etkilerinden yararlanmak mümkündür. Yumurta tavukları bir yılda ortalama 330 adet yumurta vermek gibi mükemmel bir performans gösterirler. Etçi tavuklar ortalama kesim ağırlıklarına 40 günlükten daha az bir zamanda ulaşmaktadırlar. Bu hayvanlardan istenen performansları göstermeleri için yem katkı maddelerine ihtiyaç duyulmaktadır. Aksi takdirde normal yemlerin yapısında bu ihtiyaçları karşılayacak besin maddeleri bulunmamaktadır.

Duyusal Yem Katkı Maddeleri

Aroma verici, lezzetlendirici ve renklendiriciler

Tüketiciler ürünlerini satın alırken kendi damak zevklerine, gözlerine iyi gelen veya geldiğini düşündükleri uygun ürünleri tercih ederler. Bu nedenle üretilen hayvansal ürünlerin lezzetini artırmak için yeme lezzetlendiriciler veya aroma verici katkı maddeleri katılması söz konusudur.

Özellikle yumurta sarısı, etçi tavukların deri renkleri ve süt yağı rengi için yemlere renklendiriciler katılmaktadır. Ayrıca aroma verici katkılarla ürünün aroma ve lezzeti değiştirilebilir.

Hayvanların istenen performansı gösterebilmeleri için vücut doku ve sıvılarının asit baz dengesini sağlamak amacıyla yem katkı maddeleri kullanılmaktadır. Süt sığırlarında kuru dönem veya laktasyonun başında asit baz dengeleri farklı olmak durumundadır. Diğer taraftan buzağılar ishal olduklarında yine vücudun asit baz dengesi değişmektedir. Kanatlılar ise özellikle sıcak stresine maruz kaldıklarında vücut elektrolit dengeleri değişmektedir.

Antikoksidiyaller ve Histomonostatlar

Hayvanların yemine normal şartlarda performansı artırmak için antibiyotik, hormon ve benzeri maddelerin yem katkı maddesi olarak katılması yasaklanmıştır. Yalnız kanatlıların yemine geçici izinle antikoksidiyaller ve histomonostatların katılmasına izin verilmiştir.