Yayın Grafiği Tarihçesi

Yayın; bilgisayar ortamında tasarlama yöntemiyle üretilmiş olan gazete, dergi, el ilanları, kataloglar, ve broşürlerin basım yoluyla çoğaltılmasıdır. Yayın grafiği ise, planlama ve uygulama aşamalarının tasarım disiplini içerisinde görselleştirilmesi ; yani baskı öncesi ve baskı sonrası aşamalarını kapsayan bir süreçtir. Bu süreçte yayın grafiği tasarımı, kitlesini artırmış ve yenilikçi fikir ve bakış açılarıyla bilginin dolaşımı ve imge üretimi açısından önem kazanmıştır.

Toplumlar ve bireyler arası iletişim, araştırmacıları insanlık tarihinin ilk yazılmaya başladığı ilkel dönemlere kadar ulaştırmaktadır. Tarih öncesi dönemlere dayanan toplulukların mağara duvarlarına gerek iletişim gerekse de büyü niteliği taşıyan görseller, heykelimsi yontular, av araç gereçleri, ve taş tabletlere bıraktığı sembolik resimler iletişimin önemli bir göstergesidir. Kısacası iletişim insanlık tarihinde en önemli eylemlerden biridir.

Yazma, konuşmanın görsel karşılığıdır. Bir yüzeye veya tabakaya çizilen veya yazılan imler, semboller, simgeler, görseller veya yazılar, sözler veya söylenmemiş fikirlerin grafik anlatımıdır. Elektronik çağa kadar konuşulan kelimeler iz bırakmadan kaybolurken, yazılı kelimeler ve çizimler günümüze kadar geldi. Yazının icadı insanlara medeniyetin ışığını getirdi ve zor kazanılan bilgi, deneyim ve düşüncelerin korunmasını mümkün kıldı.

Başka bir deyişle, insanlık tarihi yazının bulunuşu ile başlayacaktır” ( Becer, 1997, s.85). İronik bir yaklaşımla mağara duvar resimleri, yayın grafiğinin ilk örnekleri olabilecek duvar gazetelerinin de bir benzeridir.

İlk kitap basımı MÖ 868 yılında Çinliler tarafından gerçekleştirilmiştir. "Diamond Sutra" isimli bu kitap tahta kalıplar üzerine yüksek baskı tekniği ile basılmış ilk kitaptır.

Alfabenin bulunuşu yazılı iletişimin başlangıcı ve dönüm noktasıdır. Alfabenin kökeninin Girit piktogramlarına dayandığı düşünülmektedir. Fakat bilinen ilk alfabe Fenikeliler tarafından bulunmuştur.

Avrupa’da yayılan Rönesans hareketi baskı teknolojilerinde çığır açan bir buluşu gerçekleştirdi. On beşinci yüzyılın ortalarından önce kitaplar elle basılıyordu, bu durum kitapların nadir ve pahalı olmasına neden oluyordu. Johannes Gutenberg matbaa adı verilen bir makine geliştirene kadar okumak ve öğrenmek zenginlerin bir ayrıcalığı olarak görülmekteydi.

Bilgisayar çağının dünyayı değiştirilmesine ve elektronik teknolojilerinin büyük ölçüde matbaanın yerini almasına rağmen, basılı malzeme insan iletişiminin başlıca aracı olmaya devam etmektedir. Dünyanın dört bir yanındaki yayıncılar, hâlâ yılda yaklaşık on binlerce kitap ve günde neredeyse aynı sayıda gazete çıkarıyor.

Sanayileşme, matbaacılığında makineleşmesini sağlayarak çok sayıda baskının kısa sürede üretilmesine olanak sağlamıştır. Bu gelişme matbaacılıkta üretim süreçlerinin her geçen gün daha fazla ilerlemesine ve yeni baskı tekniklerin ( boya, kağıt, cilt vs.) gelişmesine neden oldu.

Metal harflerin elle dizimi, uzun zaman alan pahalı bir işlemdi, bu uygulama aynı zamanda gazete, dergi vb. yayınlarda yüksek maliyet demekti. 1886 yılında, Otttmar Mergenthaler klavye yardımıyla çalışan ilk dizgi makinesini tasarladı. Mergenthaler'ın Linotype makinesi, bu yeni teknoloji, binlerce yeni iş imkanı yaratarak benzeri görülmemiş bir grafik üretim patlamasına neden olmuştur. Bilgisayar ve internet teknolojisinin sağladığı olanaklarla, sektörün tanıtım ihtiyaçlarının, taleplerinin hızlı bir şekilde çözümü mümkün olmuş, reklamcılık sektörü iletisini artık geleneksel yöntemler dışında dijital ortamlarda da yapmaya başlamıştır.

Yayın grafiği ve teknoloji arasındaki bağ, geçmişten günümüze kuvvetlenerek devam etmiştir. Her yeni buluş veya teknolojik gelişme yeni ve köklü değişimler yaratmıştır.

Mağaralara çizilen görsellerden, yazının bulunuşu ve evrimi, matbaanın keşfi ve gelişimi insanoğlunun iletişim kurma, bilgi yayma isteği ve cabası sonucunda oluşmuştur. Her yeni teknolojik buluş bir çok farklı alanı etkisi altına alsa da, bu değişimlerin en büyüğü bilgisayar teknolojilerinin tasarım alanında temel araç olarak kullanılmasıyla başlamıştır. Çok kısa denilebilecek bir sürede, teknoloji diğer dönemlere nazaran oldukça hızlı gelişmiştir.

Yayın grafiği ve tasarımı günümüzde her geçen gün etki alanını farklı boyutlara taşımaktadır. Bu sayede oluşan teknolojilerde hızla gelişmektedir. Gazete, kitap dergi, broşür ve kataolog vs. hızla üretiliyor ve hedef kitlesine ulaşıyor.

Gazete, belirli aralıklara yayınlanan, 'basılı süreli yayın' olarak, okuyucusuna bilgiyi metin, fotoğraf, illüstrasyon vb. görsel ögeleri kullanarak bilgilendirme, eğitme amacı ile kağıt üzerinde basılı veya elektronik ortamda yer alan iletişim aracıdır (Teker, 2009:154).

Dergiler, aktüel(haber), magazin ve meslek dergileri olmak üzere genellenebilir. Dergiler; kültürel, sosyal, güncel olaylar, bilim, sanat gibi farklı konularla ilgili ayrıntılı makale, röportajların olduğu, görsel içerik bakımından zengin süreli yayınlardır. Dönemsel olarak yayın yapan dergiler; haftalık, aylık gibi farklı zaman dilimleri içerisinde yayınlanmaktadır. Tasarım endüstrisi içerisinde yer alan, düzenli aralıklarla yayınlanan dergiler, farklı ilgi alanlarına ve hedef kitlelere göre çeşitlenmektedir. Basılı yayınlar arasında, ikinci büyük grubu dergiler oluşturmaktadır. 1.grup: genel konulu dergiler (Tempo, Aktüel tarzı dergiler). 2.grup: Özel hedef kitlesi olan dergiler (Sanat, kültür, spor, kadın, moda, çocuk). 3.grup: Mesleki deneyim ve bilgilendirme hedefli dergiler ( Bankacılık, mühendislik, mimarlık, tasarım, tarım vs. (Teker, 2009,s.159).

Günlük yaşamımızda her an her yerde karşımıza çıkan broşürler; önemli bir tanıtım ve iletişim materyali ve ürün veya hizmet hakkında ayrıntılı bilgi vermek amacıyla tasarlanan basılı yayınlardır.

Katalog; ürün veya hizmet hakkında geniş kapsamlı bilgi iletmek amacıyla tasarlanan basılı tanıtım ürünleridir. Katalog tasarımları, ister basılı, ister elektronik ortamda olsun, tasarımcı; dengeli ve etkili bir görsel kompozisyon planlamalı ve uygulamalıdır. Tüm görsel ögeler ve metinlerin planlı bir şekilde düzenlenmesi tasarımın görsel bütünlüğü açısından önemlidir.