Günümüz Dünyasında Dinler Coğrafyası

Dinler Coğrafyasının Konusu

Dinler Coğrafyası, konu olarak geçmişten günümüze tüm inançların ortaya çıktığı yer, dinin ve mezheplerinin yayıldığı bölgeler ve inanan nüfusun coğrafi, siyasi ve sosyal değişimi ile değişikliklerin inanca ve inanç tarihine tesiri noktalarında çalışmalar yapar.

Hristiyanlık: Kendi içerisinde üç büyük mezhebe ayrılan Hristiyanlığın yayıldığı coğrafya incelendiğinde Katoliklerin Güney Avrupa, Orta ve Güney Amerika'da, Ortodoksların Doğu Avrupa ve Balkanlarda, Protestanların ise Kuzey Avrupa, Kuzey Amerika ve Okyanusya'da yoğunlaştığı görülür.

İslamiyet: Orta Doğu, Anadolu, Balkanlar, Kuzey ve Orta Afrika ile Orta ve Güney Asya'da ve Okyanusya'nın kuzey kesimlerinde yaygındır.

Hinduizm: Hint yarımadası.

Budizm: Doğu ve Güneydoğu Asya

Şintoizm: Japonya

Konfüçyanizm ve Taoizm: Çin'in özellikle doğu kesimleri

Sihizm ve Jainizm: Hint yarımadası

Yahudilik: Az nüfusuna rağmen dünyanın hemen hemen her ülkesinde inananı vardır.

Geleneksel inançlar: Dünyanın bazı bölgelerinde kabile yaşantısını ve inancını devam ettiren gruplara da rastlanılmaktadır. Bazen bu inançların bölgeye gelen diğer dinlerle karışmasından Senkretik yeni inançlar da ortaya çıkmıştır. Geleneksel inançlar dediğimiz bu inançların çoğunluğu Orta ve Güney Afrika'da, Orta ve Güney Amerika'da ve Orta Asya ile Okyanusya'da yaşamaktadır.

Dünya nüfusunun yaklaşık % 10'unu ise bir dine bağlı olmayanlar ve inancı tespit edilemeyenler oluşturmaktadır.

Dinlerin Dağıldıkları Coğrafyalar

Avrupa’da: Güney Avrupa’da İtalya, Fransa ve İspanya’yı içine alan bölgede Hristiyanlığın Katolik mezhebi ağırlıklı olarak varlığını hissettirmektedir. Bunda Katolik cüğrafyasının merkezi Vatikan’ın İtalya’da olmasının tesiri de vardır. Kuzey Avrupa’da Protestanlık çoğunluğu oluştururken Orta ve Batı Avrupa kesiminde Katolik ve Protestan nüfus dengeli bir şekilde varlığını sürdürmektedir. Doğu Avrupa Ortodoks Hristiyanlığın güçlü yerlerindendir. Başta Rusya ve Balkan Coğrafyası nın büyük kesimi Ortodoks'tur. Bununla birlikte Balkanlarda özellikle Bosna -Hersek, Arnavutluk, Makedonya ve Kosova bölgesi ile Batı Trakya denilen Yunanistan ve Bulgaristan sınırları içerisinde Müslüman azınlık nüfus günümüzde varlığını sürdürmektedir. Avrupanın Batı kesiminde İngiltere’de Anglikan Kilisesi ingiliz kraliyet destekli olarak İngiliz kültür ve coğrafyası ile şekillenmiştir.

Ortadoğu’da: Genel itibarıyla tüm ülkelerde İslamiyet ağırlıklı bir dağılım vardır. Bölgenin kalbi durumunda İsrail’de yahudi nüfus % 75 civarında, Lübnan’da ise % 60 müslüman yanında Hristiyanlığın 17 kadar değişik mezheplerine bağlı % 40’a yakın bir Hristiyan nüfus bulunmaktadır. Orta Doğu İslam coğrafyası Sünni ve Şii olmak üzere iki ana akıma ayrılmaktadır. Şii anlayışın yaygın olduğu yerlerin başında % 90 ile İran ve çevresindeki kuveyt Bahreyn B.A.E. ve Irak’ın bir kısmı, diğer yerlerde ise Sünni anlayış hakim durumdadır.

Kafkasya’da: Kafkasya eski Sovyet bloku içerisinde yer almış ve ağırlıklı olarak Ortodoks Hristiyanların bulunduğu bir coğrafyadır. Bağımsız olan Gürcistan’da Ortodokslar, Ermenistan’da Ermeni Hristiyanlar, Azerbaycan’da ise Müslümanlar ezici çoğunluk oluştururken, Rusya’ya bağlı devletler içerisinde Dağıstan’ın % 90’ı, Adıgey ve Çeçenistan’ın % 75’i, Çerkes, Osetya ve Balkarların yaklaşık % 50’si Müslüman, diğerleri Ortodoks Hristiyan olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hint Kıtası: Hint yarımadasının batısında Pakistan ve Afganistan ile doğusunda Bangladeş’te nüfusun % 90 üstü Müslüman'dır. Hindistan'da ise nüfusun % 10 kadarı Ahmedabat, Haydarabat ve Kerala’da Müslüman, kalan ezici çoğunluk Hinduizm'e inanmaktadır. Hint yarımadasında bu dinler dışında ayrıca Sihizm Pencap yöresinde ve az sayıda Jainizme bağlı olanlar Gucarat ve Mysor bölgesinde bulunmaktadır.

Uzak Doğu: Çin dışında % 90'ları bulan ezici çoğunlukta bir Budizm'in Hinayana ekolü Tayland, Kamboçya, Birmanya, Laos ve Vietnam’da bulunmaktadır. Çin coğrafyasının özellikle doğu kesiminde Taoizm ve Çin coğrafyası ve kültürü ile şekillenmiş Atalar kültürü ağırlıklı Konfüçyanizm Çin’in hemen her kesiminde kendini göstermektedir. 2. Dünya Savaşı sonrası Çin komünist yönetiminden kaynaklanan dinlere karşı baskıdan dolayı bugün nüfusun nerdeyse yarısının inanç durumu tespit edilememektedir.

Afrika: Kıtanın Kuzey ülkelerinden Orta Afrika’ya kadar İslamiyet'in hakimiyeti, Güney Afrikadan da Orta Afrika’ya kadarki kesimde Hristiyan ağırlıklı bir dağılım görülür. Afrikada diğer kıtalarda fazla görülmeyen geleneksel inançlar dediğimiz bir yerel inanışta özellikle Orta Afrika kuşağı ülkelerinde yaygındır. Bunun yanında Afrika’da Hristiyan misyonerlerin halkları hristiyanlaştırma çabaları esnasında ortaya çıkan Geleneksel İnanç+Hristiyanlık karması diyebileceğimiz Senkretik bazı inançlarla da karşılaşmaktayız.

Amerika: Kuzey Amerika ağırlıklı olarak Hristiyan olup, Protestan mezhebinin değişik kolları Kanada ve ABD’de çoğunluktadır. Orta ve Güney Amerika ise Katolik Hristiyanların yoğun oldukları ülkelerdir. Küba, Haiti, Guatemala, Honduras gibi Orta Amerika’daki ülkelerde Senkretik İnançlarla Geleneksel inançlar yanında az sayıda Kızılderililer vardır. Brezilya’da da Umbanda ve Candomble gibi senkretik inanç taraftarları Katoliklerden sonar azınlık durumundadır.

Okyanusya: Kıtanın kuzey kesiminde Endonezya ve Malezya’da Müslüman çoğunluk ve birçok adada Müslüman ve Hıristiyan hareketler karışıktır. Avustralya merkez kesimlerinde Protestan hareketler ağırlıklı olarak varken, Yeni Zelanda Anglikan ağırlıklı inanca sahiptir.