Zoonoz Protozoonlar

Zoonotik karakterli protozoer enfeksiyonlar arasında ; toxoplasmosis, leishmaniasis, cryptosporidiosis, giardiasis, babesiosis, trypanosomiasis, sarcocystosis, amoebiasis, balantidiasis, cyclosporiasis ve microsporidiosis gibi hastalıklar bulunmaktadır .

Toxoplasmosis

Toxoplasmosis, zorunlu hücre içibir protozoon olan veApicomplexa filumunda yer alan Toxoplasma gondii ’nin sebep olduğu protozoer bir hastalıktır .Tüm dünyada çok yaygın olan buprotozoonun son konakları felidae ailesindeki kedilerdir .İnsan dahil bütün memeli vekanatlı hayvanlar arakonak görevi görmektedir .Toxoplasma gondii ’nin hayat siklusunda dört form bulunur :a)Son konak dışkısıyla atılan veiçerisinde sporulasyonu takiben sporozoit taşıyan ookistler, b)Dokularda bulunan vehızlıca çoğalma kabiliyetindeki takizoit veya trofozoitler, c)Dokularda bulunan ve yavaşça çoğalan bradizoitler, d)İçerisinde bradizot bulunan doku kistleri .

Leishmaniasis

Leishmaniasis, Trypanosomatidae ailesindeki Leishmania türlerinin sebep olduğu vektör kaynaklı zoonotik birenfeksiyondur .Leishmania türleri, Phlebotomus veLutzomyia soylarındaki vektör kum sinekleri tarafından nakledilir .Leishmaniasise sebep olan türler arasında, Eski Dünya Leishmania türleri (L.tropica, L.donovani, L.infantum) veYeni Dünya Lesihmania türleri (L.braziliensis, L.chagasi, L.mexicana) bulunur . Lesihmania türleri insan vehayvanlarda kutanöz vevisceral lesihmaniosise sebep olur.Visceral leishmaniasise L.donovani ,L.chagasi veL.infantum türleri sebep olurken, kutanöz leishmaniasisin etkenleri L.tropica, L. braziliensis ve L.mexicana’dır .Enfeksiyon genellikle insanlarda ve köpeklerde çoksıkgörülür .

Cryptosporidiosis

Cryptosporidiosis, Apicomplexa filumundaki Cryptosporidiidae ailesinde bulunan Cryptosporidium türlerinin neden olduğu zoonotik bir enfeksiyondur .Cryptosporidium türleri, mide ve bağırsak epitel hücrelerinin mikrovilluslarında hücre içiekstrasitoplazmik alanda yerleşim gösterirler .Cryptosporidium türleri arasında insanlarda enfeksiyona genellikle C.hominis veC.parvum türleri sebep olmaktadır .

Giardiasis

Giardiasis, Giardiidae ailesindeki Giardia türlerinin neden olduğu, akut ve kronik ishalle karakterize gastrointestinal bir hastalıktır .İnsan ve hayvanlarda enfeksiyona yolaçan enazaltıtürün varlığı bildirilmiş olup enfeksiyona yolaçan enönemli türG.duodenalis (G.intestinalis )’tir.

Babesiosis

Babesiosis, Apicomplexa filumunda Babesiidae ailesindeki Babesia türlerinin sebep olduğu zoonotik karakterli protozoer birenfeksiyondur . Babesiosis, tropik vesubtropik bölgelerdeki evcil veyabani hayvanlar ile insanlarda dagörülen, ixodidae ailesine bağlı vektör keneler (Hyalomma, Rhipicephalus, Haemaphysalis, Ixodes, Dermacentor )tarafından transovarial vetransstadial olarak nakledilen birhastalıktır .Hayvanlarda 100’den fazla Babesia türü enfeksiyon oluştururken, insanlarda B.microti , B.divergens, B.duncani veB.venatorum gibi türler zoonotik öneme sahiptir .

Trypanosomiasis

Trypanosomiasis, Trypanosomatidae ailesindeki Trypanosoma türlerinin neden olduğu protozoer birhastalıktır .Stercorarian (dışkıyla taşınan) ve salivarian (tükürükle taşınan) olarak ikigrupta sınıflandırılan Trypanosoma türleri insan vehayvanlarda enfeksiyon oluşturmaktadır .Özellikle T.brucei gambiense, T.brucei rhodesiense veT.cruzi zoonotik karakterli türlerdir . Biyolojik olarak Glossina türleriyle nakledilen Trypanosoma türlerinin hayat siklusu bu sineklerin enfekte memeli konaktan kan emerken metasiklik trypamastigot formları almasıyla başlar .

Sarcocystosis (Sarcosporidiosis)

Sarcocystosis, Apicomplexa filumundaki hücre içi protozoon olan Sarcocystis türlerinin sebep olduğu birenfeksiyondur .Sarcocystis türleri tüm dünyada yaygın olarak görülen veheteroksen gelişme gösteren parazitlerdir .İnsan vehayvanlarda enfeksiyon oluşturan yaklaşık 130 Sarcocystis türü bulunmakta olup bu türler arasında özellikle tek tırnaklılarda equine protozoal myeloencephalitise yolaçan S.neurona ile insanlarda enfeksiyon oluşturan S.hominis veS.suihominis türleri önem arzetmektedir .

Amoebiasis

Amoebiasis, insan vehayvanlarda Entamoebidae ailesindeki Entamoeba türlerinin neden olduğu sindirim sistemi hastalığıdır .İnsan vehayvanlarda birçok türbildirilmiş olup butürler arasında enönemlisi E.histolytica veE. coli’dir.Entamoeba türleri kistlerindeki çekirdek sayısına (1-8çekirdek) göre gruplandırılmışlardır .

Balantidiasis

Balantidiasis ;insan, domuz, maymun, ratveköpeklerde yaygın olarak görülen veenbüyük protozoon olarak bilinen Balantidium coli’nin sebep olduğu protozoer birenfeksiyondur .B.coli,Ciliophora filimunda bulunan ciliatalı birparazit olup kalın bağırsaklarda yerleşim gösterir .Parazitin hayat siklusunda kistvetrofozoit formları bulunur .

Cyclosporiasis (Cyclosporidiosis)

Cyclosporiasis, Apicomplexa filimunda coccidian bir protozoon olan Cyclospora cayetanesis ’insebep olduğu birenfeksiyondur .Cyclosporiasis, özellikle insanlarda vebazen hayvanlarda dagörülebilen birenfeksiyon olup bulaşma sporlanmış ookistlerin gıda veya suyla ağızdan alınmasıyla başlar .

Microsporidiosis

Microsporidiosis, Microporida filimunda bulunan, zorunlu hücre içi parazitik mantar olan vespor oluşturma özelliğindeki microsporidiaların sebep olduğu paraziter birenfeksiyondur .Sınıflandırılması tam olarak aydınlatılamamış olan microsporidialar, yıllarca protozoon olarak nitelendirilmiş, ancak son yapılan moleküler çalışmalarda mantara daha yakın oldukları belirlenmiştir .İnsanlar dahil omurgalı veomurgasızları enfekte edebilen microsporidialar arasında yaklaşık 1.200’den fazla tür bulunmaktadır .Bu türler arasında Enterocytozoon bieneusi ve Encephalitozoon türleri (E.cuniculi, E.hellem, E.intestinalis ,vb.)enönemli türlerdir .