Bağ Dokusu

Mezodermden gelişen bağ dokusu vücutta en yaygın görülen dokulardan biridir. Diğer dokuları destekleme, birbirine bağlama, beslenmelerini sağlama, hasarları onarma, immun sistem hücreleriyle savunma işlevi gerçekleştirme ve yağ dokusu aracılığıyla vücudun enerji deposu rolünü üstlenme gibi pek çok göreve sahiptir.

Diğer dokuların aksine bol miktarda damar ve sinir içermektedir. Tüm damar ve sinirler bağ dokusu içerisinden vücudumuza dağılırlar. Bağ dokusu hücrelerden ve hücrelerarası maddeden oluşmaktadır. Bağ dokusu hücreleri epitel dokusu hücreleri gibi sıkı bir şekilde bir araya gelmez, birbirleri arasında geniş mesafeler bulunur. Hücrelerin aralarındaki bu boşluklar ise bol miktardaki hücrelerarası maddeyle doludur.

Hücrelerarası madde şekilsiz temel maddeden ve şekilli elemanlar olan liflerden oluşur. Şekilsiz temel madde hiyaluronik asit, proteoglikanlar ve glikoproteinlerden oluşmaktadır. Şekilli unsurlar olan lifler ise kollagen lif, elastik lif ve retiküler lif olmak üzere üç çeşittir.

Bağ dokusu hücreleri dokunun içerisinde sürekli olarak mevcut olan sabit hücreler ve geçici bir süre bulunan gezgin hücreler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Sabit hücreler mezenkim hücreleri, fibroblastlar, miyofibroblastlar, retikulum hücreleri, makrofajlar, yağ hücreleri, mast hücreleri ve pigment hücreleridir. Mezenkim hücreleri diğer bağ dokusu hücrelerine köken olan hücrelerdir. Fibroblastlar hücrelerarası maddeyi ve lifleri sentezleyen hücrelerdir. Lenfoid organların çatısını oluşturanlar retikulum hücreleri, fagositoz yapanlar makrofajlar, vücutta ısı ve enerji üretenler yağ hücreleri, alerji ve aşırı duyarlılık reaksiyonlarının oluşmasına neden olanlar mast hücreleri ve deriye rengini veren hücreler ise pigment hücreleridir.

Gezgin hücreler belli bir uyarı doğrultusunda kan yolu ile bağ dokusuna gelen hücrelerdir. Bu hücreler de lenfositler, monositler, nötrofil granülositler, eozinofil granülositler, bazofil granülositler ve plazma hücreleridir.

Bağ dokusu kendi arasında embriyonal bağ dokusu, erişkin bağ dokusu ve özelleşmiş bağ dokusu olmak üzere üç gruba ayrılır. Embriyonal dönemde ve fötal dönemin başlangıcında kuvvetli mitoz bölünme yeteneğine sahip olan mezenkim dokusu ve göbek kordonunun yapısında bulunan müköz bağ dokusu embriyonal bağ dokularıdır.

Erişkin bağ dokuları ise gevşek bağ dokusu, sıkı bağ dokusu, retiküler bağ dokusu ve yağ dokusu olmak üzere dört gruba ayrılır. Hücre bakımından zengin olan gevşek bağ dokuda lifler daha az, temel madde daha boldur. Sıkı bağ dokusu ise liflerden zengin, şekilsiz temel madde ve hücre bakımından fakirdir. Bu doku da kendi içinde düzenli ve düzensiz sıkı bağ dokusu olarak ikiye ayrılır. Düzensiz bağ doku içindeki liflerin rastgele düzenlenmesinden dolayı bu şekilde adlandırılır. Düzenli bağ dokuda ise kollagen lifler demetler halinde ve birbirlerine paralel şekilde düzenli bir dizilime sahiptir.

Retiküler bağ dokusu yıldız şeklindeki retikulum hücrelerinden ve hücrelerin arasını bir ağ gibi saran retiküler liflerden oluşur. Gözenekli ve süngerimsi bir yapıya sahiptir. Yağ dokusunun ise beyaz ve kahverengi olmak üzere iki tipi vardır. Beyaz yağ dokusu tek bir lipid damlası içeren hücrelerden, kahverengi yağ dokusu ise çok sayıda lipid damlasına sahip olan hücrelerden oluşur.

Özelleşmiş bağ dokusu ise kıkırdak doku, kemik doku ve kan dokudan oluşmaktadır.