Endokrin Sistem ve Sindirim Sistemi Histolojisi

Endokrin Sistem Histolojisi

Endokrin salgı yapan hücreler bir araya gelerek endokrin organları oluştururlar. Başka sistemlere ait organların içerisinde endokrin hücre grubu şeklinde de görülebilirler. Endokrin organlar hipofiz, epifiz, tiroid ve böbrek üstü bezlerdir.

Endokrin organlarda hücreler bir araya gelerek küme, kordon ya da foliküller şeklinde yerleşim gösterirler. Her endokrin organın kendine özgü salgı yapan, yaptığı salgıya ya da yerleşim şekline göre adlandırılan endokrin hücreler ve bu hücrelerin oluşturduğu katman ya da bölgeler vardır.

Hipofizin ön kısmı üç farklı bölgeden oluşur ve bu bölgelerdeki endokrin hücreler yaptıkları salgının karakterine göre adlandırılır. Arka hipofiz ise endokrin hücre içermemektedir. Hipotalamustaki nöronlarda üretilmiş olan hormonlar bu bölgeye taşınarak kana aktarılır. Epifizde pinealositler ve bu hücrelerin destekleyicisi olan intersitisyel gliya hücreleri bulunur. Tiroid bezi ise folikül şeklinde yerleşim gösteren endokrin hücreler ve endokrin salgı yapan parafoliküler hücrelerden oluşur. Paratiroid bezinde bulunan esas hücreler parathormon salgılar. Organda bulunan diğer hücre ise yaşla birlikte sayısı artan oksifil hücredir. Böbrek üstü bezinin korteksi kemer şeklinde dizilmiş endokrin hücrelerden oluşan zona arkuata, birbirine paralel kordonlar şeklinde dizilmiş endokrin hücrelerin şekillendirdiği zona fasikülata ve düzensiz ağsı bir görünümü olan zona retikülaris bölgelerinden oluşur. Medulla epinefrin ya da norepinefrin salgılayan kromaffin hücrelerden şekillenir.

Sindirim Sistemi Histolojis

Sindirim sistemi ağız boşluğu, sindirim kanalı ve sindirim kanalına salgısını akıtan bezlerden meydana gelir. Sindirim kanalı dört katmandan şekillenir. İçten dışa bu katmanlar tunika mukoza, tunika submukoza, tunika muskularis ve tunika seroza (ya da tunika adventisya)’dır. Tunika mukozanın alt katmanları lumenin içini çevreleyen lamina epitelyalis, hemen onun altında yer alan bağ dokudan lamina propriya ve düz kas hücrelerinden oluşan lamina muskularistir. Lamina epitelyalisi çok katlı yassı epitel özelliğinde olan ve lamina propriyası bez içermeyen organlar kutan mukozalı; lumene bakan yüzü tek katlı prizmatik epitel ile döşeli olup lamina propriyasında bez bulunan organlar glanduler mukozalı olarak kabul edilir.

Sindirim sistemi organları kendilerine has histolojik özelliklere sahiptir. Dilin üst yüzeyinde papilla denen çıkıntılar bulunur. Papillaların epitel tabakası içerisinde tat tomurcuğu denen yapı bulunuyorsa bu papillalara duyusal papilla denir. Makroskopik tükürük bezleri parotis, mandibular ve sublingual bezlerdir. Parotis bezinde seröz salgı üniteleri, mandibular ve sublingual bezlerde hem müköz hem de seröz salgı hücreleri bulunur. Bununla birlikte türlere göre farklılıklara rastlanabilir.

Geviş getiren hayvanların krista retikülaris ve lamina omazileri üzerinde görülen, içeriğin mekanik parçalanmasını sağlayan makroskopik papillalar, papilla ruminislerde bulunmaz. Lamina muskularis rumende bulunmazken, retikulumdaki uzun krista retikularislerin tepe kısmında kas trabekülü şeklinde bulunur. Omazumda ise lamina muskularis tam bir tabaka halindedir ve tunika muskularisin iç katından ayrılan kas hücresi topluluğu ile birlikte uzun lamina omazilerin içerisine girerek lamina omazinin tepe kısmında kas trabekülü oluştururlar.

Glanduler mide kardiya, fundus ve pilorus bölgelerinden oluşur. Glanduler midede, epitel katın lamina propriya içerisine çökmesi ile oluşmuş mide çukurcukları ve her üç bölgede farklı karakterde salgı yapan hücrelerin oluşturduğu bezler bulunur. İnce bağırsağa geçildiği andan itibaren villus intestinalisler, bunların tabanındaki kript adlı çöküntüler ve epitel hücreler arasında goblet hücreleri görülmeye başlanır. Çok fazla sayıda agregat lenf folikülü ile karşılaşılır. İnce bağırsaktan kalın bağırsağa geçildiğinde villus intestinalisler kaybolur, daha fazla kript ve daha fazla goblet hücresi görülür.

Karaciğer lopçuklardan şekillenen bir organdır. Lopçuklar arasındaki portal bölgede bulunan portal venin bir dalı, hepatik arterin bir dalı ve bir safra kanalı “karaciğer üçlüsü” olarak adlandırılır. Lopçuklar hepatosit kordonlarının oluşturduğu ağlardan ve bu kordonlar arasındaki sinuzoidlerden şekillenir.

Safra kesesinin lumene bakan yüzeyinde çok miktarda kıvrım bulunur. Lamina epitelyalisin içerisinde goblet hücreleri, lamina propriya içerisinde seröz ya da müköz bezler bulunabilir. Lamina propriya ve submukoza diffuz lenfoid doku ya da lenf folikülleri içerebilir.

Ekzokrin pankreasta asinus denen salgı üniteleri , pars inisyalis ile devam eder. Asinus içinde görülen pars inisyalis hücrelerine sentroasiner hücre denir. Pars inisyalis lopçuklar arasında bulunan, pars ekskretorya ile devam eder. Endokrin pankreas ekzokrin pankreas içine gömülü hücre topluluklarından oluşur.