Trombo-Embolizm

Hücre ve dokuların beslenmesini sağlayan hemodinamik sistemin düzenli işlemesi için kan damarlarının sağlıklı olması, patolojik bir değişikliğin olmaması gerekir.

Hemodinamik sistemin damarlarda gözlenen önemli patolojik durum, damar lümeninin daralmasına veya tıkanmasına neden olan tromboz ve emboli oluşumlarıdır.

Tromboz ve emboliyi takiben kanın dokulara hiç gidememesi olan iskemi, bunu takiben de dokunun nekrozu(ölümü) olan infarktus gelişir.

Bu sonuçlardan da anlaşılacağı gibi, bu bölümde anlatılan tromboz, emboli,embolizm ile iskemi ve infarktus konuları, kan dolaşımının bozulmasında son derece etkili temel konulardır.

Tromboz

Kardiovasküler sistemde yaralanma olmaksızın kanın pıhtılaşmasına tromboz, pıhtılaşan kitleye de trombüs (pıhtı) denir. Tromboz damar içinde pıhtılaşma ile başlar, zamanla damarı tamamen tıkar.

Damar endotelinin ve duvarının yaralanması pıhtılaşmayı başlatır. Pıhtılaşma, kanamayı durdurma amacının dışında şekillenirse tromboz oluşur. Tromboz, pıhtılaşmanın uygunsuz uyarılması olayıdır. Bunun nedenleri; endotellerin yaralanması, kanın pıhtılaşma eğiliminin artması ve kan akımının durgunlaşmasıdır.

Trombüs, trombosit, eritrosit, lökosit ve fibrinden oluşur ve damara yapışıktır.

Damarların lümenindeki yerleşimine göre trombozlar; tıkaç trombozlar, kanallı trombozlar ve kuyruklu trombozlar olarak değerlendirilir.

Trombozlar, pıhtılaşma (koagülasyon trombozu), yaralanma (konglütinasyon trombozu) ve hiyalinleşme (hiyalini tromboz) sonucu oluşur.

Tromboz oluşumlarına venöz damarlarda daha fazla rastlanmasına karşın, arteriyel damar trombozlarının dolaşımı bozucu etkisi daha yüksektir.

Trombozlar, emboli oluşumlarına, damarların tıkanmasına, özellikle arteriyel damarlarda iskemi ve infarktusa neden olurlar.

Emboli - Embolizm

Emboli kan içinde yüzen yabancı cisimlerdir. Katı, sıvı ve gaz halinde olabilirler ve damar tıkanıklıklarına neden olabilirler.

Emboluslar, damar içerisindeki hareketlerine göre, direkt emboli, paradoks emboli ve retrograt emboli olarak değerlendirilirler.

Bir emboli yapısına göre; Katı Emboli( tromboemboli, hücre, doku), Likit Emboli (yağ, safra ve amniyon sıvısı), ve Gaz Embolisi (hava ve azot gazı) şeklindedir. Ayrıca canlı hastalık etkeni taşıyana da septik emboli denir.

Malign tümör hücre embolisi de tümöe metastazlarının nedenidir.

Arteriel damar embolisi, damarlarda tıkanıklığa ve sistemik embolizme daha sık neden olabildiğinden, venöz damar embolisine kıyasla daha yıkıcıdır.

İskemi ve İnfarktus

Trombotik ve embolik damar tıkanıklıkları kanın dokuya hiç gidememesi olan iskemiye ve dolayısıyla da koagulasyon nekrozuna, yani infarktusa neden olurlar.

Testis ve ovaryumlar gibi tek venöz dönüşlü organlarda venöz trombozlar da infarktuslara neden olabilirler.

Akciğerler kollateral arterlerden zengin olduğu için küçük arterlerin embolisinde infarktus oluşmaz. Venöz dolaşımla gelen embolinin çoğu emboli akciğerler tarafından tutulur, arteriyel dolaşıma geçişine engel olur.

İnfarktuslar, kalp ve böbrekler gibi sıkı yapılı organlarda anemik, akciğerler ve dalak gibi damarlaşmanın yoğun olduğu, ayrıca venöz dönüşü tek olan organlarda, hemorajik infarktuslar şeklinde seyreder.

Endarter (son arter) tıkanıklıkları her zaman iskemiyi ve infarktusa neden olur. Bu sebeple endarterler yönünden yoğun olan beyin, kalp, böbrek, dalak ve bağırsaklar gibi organlarda infarktus olgularına daha fazla rastlanır.

Miyokard infarktusları en sık görülen ve insanlarda ölümlerin büyük oranda nedenidir. Beyin infarktusları da sıklıkla öldürücü seyreder.