Hücre Hasarları ve Metobolizma Bozuklukları

Dejenerasyonlar

Latince bozulma anlamına gelen dejenerasyon iç ve dış etkilerle doku ve ya organdaki hücrelerin canlılıklarını koruyarak fonksiyonlarının daha az aktif bir düzeye inmesi ve çeşitli yapısal değişikliklere uğramasıdır. Dejenerasyonlar genellikle; fiziksel (travma, yanık v.s.), kimyasal (alkalik ve ya asidik yanık), toksik (ağır metal ve ya bitki zehirlenmesi), enfeksiyöz ( bakteri, virüs), metabolizma bozuklukları (diyabet), vücutta madde birikimi (pigmenler) ve ikincil faktörler; düşük pH (asidoz, alkaloz), yüksek ateş, basınç farkı (hücre içindeki sıvı elektrolit dengesini bozan basınç değişiklikleri), hipoksi (anemi) sebebi ile oluşmaktadır. Dejenerasyonlar, hidropik dejenerasyon; hücrede sodyum pompası metabolizmasında meydana gelen bozukluktan dolayı hücre içine su alımının kontrolden çıkması ve hücrenin su alarak şişmesi ile karakterize dejenerasyondur. Hiyalin dejenerasyonu; hiyalin terimi hyalos yani camsı anlamına gelmektedir. Hücrenin hematoksilen -eozin ve ya PAS (periyodik asit shift) ile boyanmasında hafif pembemsi=eozinofilik renkte camsı bir halde görünmesi olayına hiyalinleşme denir. Bu durum fizyolojik olarak da gelişebilir. Fizyolojik hiyalinleşme olaylarından faklı olarak patolojik olarak sadece kas dokuda hücrelerin açık pembe, camsı bir görünüm alması olayıdır. Çoğunlukla nekrozla (Zenker Nekrozu ) sonuçlanır. Amiloid ve Amiloid Dejenerasyonu (amiloidozis); a miloid hücre dışında biriken, anormal bir proteindir. Bu proteinlerin ekstrasellüler olarak dokularda birikmesi olayına amiloidozis denir. Amiloidoz birçok organ ve sistemi etkileyen sistemik amiloidoz veya tek bir organda yerleşmesiyle lokal amiloidoz olmak üzere iki grupta incelenir. Sistemik amiloidoz; Birçok organ ve sistem amiloidozdan etkilenmiştir. Primer amiloidoz (AL protein=immunglobülin kaynaklı sistemik amiloidoz atipik amiloidoz); plazma hücrelerinden köken alan ve immunglobülinlerin hafif zincirlerinden oluşan AL(amyloid light chain) proteindir. Herhangi bir hastalıkla ilişkisi olmaksızın lenf yumruları, gasrto- intestinal kanal ve kariyovasküler sistemde amiloid toplanmasıdır. Sekonder Amiloidoz (AA protein kaynaklı sistemik amiloidoz, tipik amiloidoz); Tüberküloz, kronik plöritis, peritonitis purulenta, osteomiyelit ve metrit gibi uzun süren kronik enfeksiyonlardan devamlı antijenik uyarım altında kalınması ve ya romatoid artritis gibi enfeksiyöz olmayan kronik hastalıklarda doku yıkım ürünlerinin etkisiyle iç organlarda biriken amiloid tipidir . Lokal Amiloidoz; b ir sistem ve ya bir organda amiloid birikmesi olayıdır. Keratinizasyon; Normal ya da patolojik olarak keratinin oluşmasına keratinizasyon denir. Keratin bozukluklarına diskeratoz denir. Normal keratinleşmenin olduğu yerlerde keratinizasyon normalin altında ise hipokeratoz ; normalden fazla ise hiperkeratoz denir. Mukoid dejenerasyon, yapısında fibroz ve adipoz bağ doku bulunan organ ve dokularda özellikle bağ ve kas dokusunda hücrelerin dışında müsin benzeri bir oluşumun birikmesi ile buradaki hücreleri dejenere etmesi olayıdır. Fibrinoid Dejenerasyon; Fibrinoid (fibrinimsi), kollajenin bozulmasıyla şekillenen bir maddedir.Özellikle organ ve dokulardaki kan damarları duvarında ve bağ dokuda gelişir.

Metabolizma Bozuklukları

Yağ, protein, glikojen, lizozom ve kalsiyum metabolizması bozuklukları şeklinde sıralanmakadır. Lipidler (yağlar), vücutta nötral yağ (trigliserit) ve yağ asitleri ve ya fosfolipid, glikolipid, kolestrin ve esterleri gibi farklı yapılarda bulunurlar. yağ dejenerasyonu; parankim hücrelerinin sitoplazmasında sınırlı damlacıklar halinde nötral yağların (trigliseritler) anormal miktarda birikmesidir.

Protein metabolizma bozuklukları ve birikim hastalıkları, Gout hastalığı; Daha çok insan, kanatlı ve sürüngenlerde görülen, dokularda ürat veya ürik asit kristallerinin birikmesine verilen isimdir. Hastalık köpek ve kedilerde de oluşmaktadır. Purin ve purinli maddelerin metabolizmasındaki bozukluklar en başta gelen sebeplerdir. Glikojen Metabolizma Bozuklukları ve Glikojen Birikimi (Glikojenozis); Glikojen normalde karaciğer, iskelet kasları, kıkırdak hücreleri ve çok katlı yassı epitelde bulunur. Glikojen sentezi veya yıkımında yer alan enzimlerden herhangi birinin kalıtımsal eksikliği, aşırı glikojen ya da glikojenin anormal formlarının çeşitli dokularda birikmesine neden olur. Glikojen en sık sitoplazmada bazen de nükleus içinde depolanır. Glikojenozis hayvanlarda 4 tip glikojenoz görülmektedir. Tip II glikojenozis (pompe hastalığı,Tip III glikojenozis (Cori hastalığı), Tip IV glikojenozis, Tip VII glikojenozis; şeklnde sıralanmaktadır. Lizozomal birikim hastalıkları, Lizozom, eritrositler dışındaki tüm hücrelerde bulunan membranla çevrili organeldir. Lizozomal birikim hastalıkları genellikle kalıtsal bazen de sonradan kazanılmış sebeplerle lizozomlarda endojen polimerik maddelerin birikmesiyle oluşan metabolik bir hastalıktır. Kalsiyum metabolizma bozuklukları, kalfikasyon; Kalsiyumun kemik ve diş dışındaki dokularda birikmesine denir. Patolojik kalsifikasyon, metastatik ve distrofik kalsifikasyon olmak üzere iki şekilde meydana gelir. Metastatik kalsifikasyon ; kanda kalsiyum miktarının artmasının (hiperkalsemi) bir sonucudur. Distrofik kalsifikasyon ; uzun süreli dejenerasyon ve nekroz gibi doku değişikliklerinin oluştuğu yerlerde kireç tuzlarının çökmesi olayıdır.