Endokrin Sistem, Vitaminler ve Doping İlaçları

Endokrin Bezler ve Salgılanan Hormonlar

1) Hipotalamus

Sağ ve sol beynin birleştiği yerin ortasında bulunmaktadır. ADH ve oksitosin isimli iki hormon bulunmaktadır.

2) Hipofiz Bezi

Ön Lob Hormonları:

STH (Büyüme Hormonu): Gelişim ve büyümeyi etkiler

TSH (Tiroit uyarıcı hormon): Tiroid bezini uyararak tiroit hormonlarının salgısını artırır.

ACTH (Adrenokortikotropik hormon): Böbrek üstü bezini etkileyerek kortizon hormonunun salgılanmasını kontrol eder.

FSH (Folikül uyarıcı hormon): Dişide yumurtalıklarına ve erkek testislerine etki eden hormondur.

LH ( Lüteinleştirici hormon): Dişilerde olgunlaşmış foliküller ve erkeklerde leydig hücrelerini etkiler.

LTH (Prolaktin, Lüteotropik hormon): Dişilerde meme dokusu ve ovaryumda korpus luteuma etki eder.

MSH (Melanosit uyarıcı hormon): Deride bulunan melanositleri etkiler ve pigmentlerinin üretilmesini sağlar.

Arka Lob Hormonları: Hipofizin arka lobunda hormon üretimi yoktur.

ADH (Antidiüretik hormon): Böbrekleri etkileyen hormondur ve suyun geri emilimini sağlayarak vücudun su dengesini düzenler.

Oksitosin: Hedef organı rahim ve süt bezleridir. Doğumda rahim kaslarının kasılmasını ve doğum sancısının başlamasını sağlar.

3) Tiroit Bezi

Boğazın hemen altında, soluk borusunun sağında ve solunda bulunan iki parçadan oluşmuş bir bezdir.

Tiroksin Hormonu : Vücudun metabolizmasının ve enerji üretiminin düzenlenmesini sağlar.

Kalsitonin hormonu: Kemik ve böbrek dokusunu etkilemektedir. Kalsitonin kandaki kalsiyum miktarını ayarlar, kalsiyum miktarı arttığında salgılanmaya başlar ve kalsiyumun fazlasını kemiklerde depolanmasını sağlar.

4) Paratiroit Bezi

Tiroid bezinin arkasında bulunan mercimek büyüklüğünde olan dört tane bezdir ve parathormon salgılar.

Parathormon: Hedef organı kemik, böbrek ve bağırsaktır. Kalsiyum -fosfor dengesinin düzenlenmesini sağlar. Kanda kalsiyum miktarı normal değerin altına düştüğünde salgılanır ve kemikten kana kalsiyumun geçmesini sağlar.

5) Böbrek Üstü Bezi (Adrenal Bez)

Adrenal bezler orta (medulla) ve kabuk (korteks) bölgesi olmak üzere iki farklı kısımdan oluşmaktadır.

Kortizol hormonunun (Glikokortikoid) hedefi tüm vücut hücreleridir. Kortizol karbonhidrat, yağ ve protein metabolizması düzenler ve kandaki glikoz seviyesi düştüğünde yağ ve proteinlerin glikoza (şeker) dönüşmesini sağlar.

Aldosteron (Mineralokortikoid) hormonun hedef organı böbrektir. Böbreklerden sodyum ve klor emilimini artırırken potasyumun emilimini azaltır.

Adrenalin Hormonu (Epinefrin) tüm vücut hücrelerini hedef alır ve heyecan, korku ve sinirlenme gibi durumlarda salgılanır.

Noradrenalin hormonu (Norepinefrin) etki bakımından adrenaline benzemektedir ayrıca akson uçlarından salgılanan nörotransmitter madde olarak da görev alır.

Eşeysel Bezler

Östrojen rahmin iç dokusunun (endometrium) hücre bölünmesini artırarak endometriumun kalınlaştırılmasını sağlar.

Progesteron hormonunun işlev olarak rahmin endometriumunun embriyonun tutunabilmesi için hazır hâle getirir.

Testosteron (Androjen) hormonu işlev olarak spermlerin olgunlaştırılmasını ve üreme sisteminde bulunan yardımcı bezlerin gelişmesini sağlar.

Timüs Bezi

Timik Hormon (timozin) üretir. İşlev olarak T lenfositlerinin olgunlaşmasında önemli rol oynar.

Epifiz Bezi

Melatonin hormonu özellikle deri ve tüm vücut hücrelerine etki eder. İşlev olarak sirkadiyen ritmini (biyolojik saati) düzenler.

Vitaminlerin Sınıflandırılması

a) Yağda çözülen: A, D, E ve K vitamini.

b) Suda çözülen: Tiamin (B1), riboflavin (B2), piridoksin (B6), niasin, pantotenik asit, kolin, folik asit, biyotin, siyanokobalamin (B12) ve C vitamini.

Doping

Santral sinir sistemini etkileyen ilaçlar

Doğrudan uyaranlar d oksapram, pentilentetrazol, niketamid

Nöroleptik ilaçlar fenotiyazin türevi olan klorpromazin, asepromazin

Yerel anestezikler prokain, heksilkain

Narkotik ağrı kesiciler morfin, kodein, tebain, noskapin

Narkotik olmayan ağrı kesiciler pirazolon türevleri p -aminofenol türevleri propiyonik asit türevleri, asetik asit türevleri, fenamat türevleri, meklofenamik asit, flufenamik asit ve nikotinik asit türevleri.

Sempatomimetik ilaçlar katekolamin türevleri beta -mimetikler ilaçlar, alfa - reseptör agonsitleri, beta 2 -reseptör agonsitleri.

Parasempatolitikler atropin, skopolamin.

Otonom ganglionları uyaran ilaçlar lobelin, bolasteron, klostebol, stanozolol, nondrolon, drostanolol, testosteron.

Kalp ilaçları kardiyotonik glikozidler digitoksin, gitoksin.

Hormonlar erkeklik hormonu testestron, dişilik hormonları olan östradiol - 17, östron, östriol.

Vitaminler A, E, C, B grubu vitaminleri ve vitamin B12