Farmakolojiye Giriş

Tanım ve Genel Kavramlar

Farmakoloji sözcük anlamı olarak ilaç bilimi demektir.

Hastalıkların tanısı, önlenmesi ve de tedavisinde kullanılan ilaç ve diğer maddelerden bahseder.

Semptomatik tedavide sorunun nedeni ortadan kalkmaz sadece ortaya çıkan belirtiler tepkiler veya refleksler ortadan kaldırılmış olur. Radikal tedavide ise hastalık nedeni ortadan kaldırılmıştır.

İlaçların mutat dozlarında dahi istenilen tesirlerine ilaveten yaptıkları istenmeyen etkileri bulunur buna yan tesir denir .

Farmakolojinin Alt Dalları

Farmakoloji alt dallarının sınıflandırması incelemelerin yapıldığı alana göre yapılmıştır. Farmakokinetik, farmakodinamik, nörofarmakoloji, moleküler farmakoloji bunlara örnektir.

Yeni İlaç Geliştirme

(Bio)Sentez; klinik öncesi incelemeler (tarama testleri) (Faz 0), klinik denemeler (FAZ1 -3), ruhsatlandırma ve pazarlama sonrası denemeleri (Faz 4) kapsar.

İlaçların Kaynakları

İlaç kaynakları çeşitlidir ve elde edildikleri kaynaklara göre isimlendirilir.

Doğal Kaynaklı ilaçlar

Bitkisel kaynaklı ilaçlar, hayvansal kaynaklı ilaçlar, mikroorganizmalar, maden ve minarellerden elde ilaçları kapsamaktadır .

Sentez Suretiyle Üretilenler

Doğal olarak elde edilmesi zor ve maliyeti fazla olan ilaçlar sentetik ve yarı- sentetik olarak hazırlanmaktadır.

DNA- Rekombinant teknolojisiyle (gen klonlanması) üretilenler

Rekombinant DNA teknolojisinin gelişmesiyle birlikte özellikle hayvan ve hayvansal ürünlerinden elde edilen birçok madde insan genlerinin vektörler aracılığıyla bakteriler tarafından ürettirilmesiyle elde edilmektedir.

İlaçların Sınıflandırılması

İlaçlar; kimyasal yapıları, etkiledikleri yapılar ve kullanıldıkları klinik tabloya göre sınıflandırılır.

İlaçların Adlandırılması

Genel (jenerik), kimyasal yapıları, ticari isimleri ve ATC kodlarına göre isimlendirilirler.

laçların Dozu

Hastaya tedavi amacıyla genellikle bir defada verilen ilaç miktarına doz denir. İlaç miktarı ağırlık, hacim veya biyolojik birimler ile gösterilir. mg, ml, İU şeklinde birimler kullanılır.

Farmasotik İlaç şekilleri

İlaçlar katı, sıvı, yarı katı ve çift fazlı sistemler olarak farklı şekillerde bulunur.

Tedavide Kullanılan İlaç Şekilleri

Tedavide kullanımlarına göre de ilaçlar majistral, ofisinal ilaçlar ve müstahzarlar şeklinde isimlendirilmektedir.

İlaç Uygulama Yerleri Ve Yolları

İlaçların uygulama yerleri ve yolları, ilacın etkilemesi istenilen yerin durumuna göre ikiye ayrılır:

Lokal Uygulanma Yolları

İlaçlar cilt üzerine, cilt içine, göze, buruna, ağız içine, epiduraya vb. şekilde lokal olarak birçok vücut bölgesine uygulanmaktadır.

Sistemik Uygulama Yolla

Enteral veriş

İlacın sindirim kanalı içine verilmesi ve bu kanalın mukozasından absorpsiyona bırakılması demektir.

Oral, Dilaltı ve Rektal olarak uygulanmaktadır.

Parenteral veriş

Parenteral uygulanan ilaçların biyoyararlanımları genellikle tamdır.

İlaçlar; damar içine, kas içine ve cilt altına uygulanabilir.

İntratekal (BOS) içerisine veriş

İlaçların omurilik sıvısına veya subaraknoid boşluğa enjeksiyonudur.

Transdermal veriş (TTS)

Bir flaster benzeri yapışkan depo ilacın yedirilmesi suretiyle cilde yapıştırılıp ilacın yavaşca deri tarafından absorbe edilmesiyle veriliş yoludur.

İnhalasyon suretiyle veriş

Gazlar ve oda ısısında yeteri kadar buharlaşan uçucu sıvılar ile yağda çözünürlüğü fazla olan ilaçlar bu şekilde kullanılır.