Solunum Sistemi
Havadan oksijenin alınması ve kanın karbondioksitinin dışarıya verilerek gaz değişiminin sağlanması solunum sistemi sayesinde olur. Bu sistemde soluk alıp vermemizi sağlayan organlar yer alır. Bu organlar akciğerler (pulmo), havayı akciğerlere getirip götürmede yardımcı olan burun boşluğu (cavum nasi), gırtlak boşluğu (cavum laryngis), soluk borusu (trachea) ve solunum havasının akciğerlere dağıtıldığı yollar (bronchus) şeklinde bölümlere ayrılır.
Burun (Nasus) ve Burun Delikleri (Nares): İnsanlarda yüzün ön tarafında, ortada yer alır, sınırları belirgindir. Hayvanlarda sınırları o kadar belirgin değildir. Sağlı, sollu iki burun deliği yer alır.
Burun boşluğu, önden geriye doğru kıkırdaktan burun bölmesi (septum nasi) ile sağ ve sol iki eşit yarıma ayrılır. Burun boşluğu konka (konha, concha) denilen kâğıt benzeri ince oluşumlarla bir takım yollara ayrılmıştır.
Burun Yolları, burun bölmesi (septum nasi) ve iki konka burun boşluğunu dört yola ayırır.
- Üst burun yolu (Meatus nasi dorsalis) -koku yolu,
- Orta burun yolu (Meatus nasi medius), sinus yolu,
- Alt burun yolu (Meatus nasi ventralis) -solunum yolu,
- Ortak burun yolu (Meatus nasi comminus).
Gırtlak (Larinks, Larynx): Solunum havasını soluk borusu aracılığıyla akciğere gönderdiği gibi aynı zamanda ses organı olarak da görev yapar. Gırtlak içinde havanın geçtiği gırtlak boşluğu (cavum larynx) yer alır. Önden yutakla, arkada soluk borusu ile ilişki halindedir. Larinks boşluğu içerisinde iki ses teli (plica vocalis) yer alır.
Larinks dört kıkırdaktan oluşur: Kalkan kıkırdak, halka kıkırdak, ibriksi kıkırdak ve gırtlak kapağı (epiglottis).
Soluk Borusu (Trake, Trachea): Gırtlaktan başlayıp akciğerlerde sona eren kıkırdak halkalarının (cartilago tracheales) birbirlerine halka bağlarla (ligamentum annulare) birleşmesinden meydana gelen boru şeklinde bir organdır. Trake göğüs boşluğunda akciğerlere girmek üzere iki kola ayrılır (bifurcatio trachea). Soluk borusu bifurcation bölgesinde akciğer loblarına gitmek üzere sağ ve sol iki ana bronşa (bronchus) ayrılır.
Evcil memeli hayvanlarda trachea yapısındaki farklılıklar: Tek tırnaklıların trakeleri üst ve alttan basık olup oval şekillidir. Kıkırdak halkalarının uçlarından biri diğerinin üzerini biraz aşar. Sığır ve koyunların trake halkaları yanlardan basık ve üst uçları yukarıya kıvrılmıştır. Köpekte silindirik olup trake halka uçları arasındaki aralık geniş ve birbirine dönüktür.
Akciğerler (Pulmones): Göğüs boşluğu (cavum thoracis) içinde bulunur. Sağ akciğer ve sol akciğer olmak üzere iki tanedir. Rengi gençlerde pembe, yaşlılarda ise pembeden kırmızıya kadar değişir.Göğüs boşluğunu örten zar (plöra, pleura), akciğerleri sıkıca sarar ve onları göğüs boşluğuna bağlar.
Akciğerin lobları: Akciğerler, türlere göre değişen çeşitli derinlikteki yarıklarla loblara ayrılmıştır. En basit loblaşma atlarda görülür.
Buna göre hayvanlarda loplanma şekli aşağıdaki gibidir:
Atta sağ akciğer (pulmo dexter) üç lop; ön lop (lobus cranialis), arka lop (lobus caudalis)ve eklenik lop (lobus accessorius), sol akciğer (pulmo sinister) iki lop; ön lop (lobus cranialis), arka lop (lobus caudalis) olmak üzere toplamda 5 loptan oluşur
Etçil ve domuzda sağ akciğer (pulmo dexter) 4 lop; ön lop (lobus cranialis), arka lop (lobus caudalis), eklenik lop (lobus accessorius), orta lop (lobus medius), sol akciğer (pulmo sinister) iki lop ancak ön lop (lobus cranialis), ön parça (pars cranialis) ve arka parça (pars caudalis) olmak üzere ikiye ayrılır. Arka lop (lobus caudalis) olmak üzere toplamda 7 loptan oluşur.
Gevişgetiren hayvanlarda (sığır, koyun, keçi) sağ akciğer (pulmo dexter); ön lop (lobus cranialis), ön parça (pars cranialis) ve arka parça (pars caudalis) olmak üzere ikiye ayrılır. Arka lop (lobus caudalis), eklenik lop (lobus accessorius), orta lop (lobus medius)’tur.
Sol akciğer (pulmo sinister); ön lop (lobus cranialis); ön parça (pars cranialis) ve arka parça (pars caudalis), arka lop (lobus caudalis) bulunduğundan toplamda 8 loptan oluşur.